Οι Salvatore Leocata και Antonino Catara παρέχουν μια επισκόπηση της καλλιέργειας λεμονιού, μιας καλλιέργειας που βρίσκεται όλο και περισσότερο στο επίκεντρο του ενδιαφέροντος των παραγωγών του Νότου.

Η καλλιέργεια λεμονιών, μέρα με τη μέρα, τραβάει την προσοχή πολλών αγροτών. Δεν είναι τυχαίο ότι η Ιταλία είναι σήμερα η δεύτερη χώρα στη Μεσόγειο όσον αφορά τον όγκο παραγωγής. Ωστόσο, η διαχείριση της καλλιέργειας δεν είναι εύκολη και πρέπει να δοθεί προσοχή από την αρχή, ακόμη και στο lemon mal secco.

Ένα κείμενο αναφοράς για τα εσπεριδοειδή που δημοσιεύθηκε το 2009 αναφέρει: «το νέο ενδιαφέρον για την ποιότητα συνέπεσε με την κρίση στην καλλιέργεια λεμονιών που προκλήθηκε από την υπερπαραγωγή και τη σύγκρουση στις δυτικές αγορές με προϊόντα διαφόρων προελεύσεων. [...] το ενδιαφέρον για την παραγωγή λεμονιών στην Ιταλία μειώνεται». Σήμερα όλα έχουν αλλάξει.

Μετά από χρόνια παρακμής και σταδιακής εγκατάλειψης της καλλιέργειας, τα τελευταία χρόνια παρατηρείται έντονη αναζωπύρωση του ενδιαφέροντος για την καλλιέργεια λεμονιών και αξιοσημείωτη αύξηση των εκτάσεων που πράγματι καλλιεργούνται.

Αυτό συμβαίνει παρά την αναζωπύρωση του «mal secco», μιας ασθένειας που αποτελεί σημαντικό παράγοντα περιορισμού της καλλιέργειας.

Εδώ και τουλάχιστον δέκα χρόνια, το λεμόνι, μια τυπική μεσογειακή καλλιέργεια, καταγράφει αυξανόμενη επιτυχία στην αγορά. Μια τάση που έδωσε έτσι το κίνητρο για μια σημαντική επανεκκίνηση της καλλιέργειάς του στη νότια Ιταλία, με μια καλλιεργούμενη έκταση λίγο πάνω από 25.000 εκτάρια, η οποία, μόνο το 2019, παρήγαγε περίπου 3,8 εκατ. τόνους. Στο μεσογειακό πανόραμα, η Σικελία είναι ο σημαντικότερος παραγωγός λεμονιών, καλύπτοντας περίπου το 50% της συνολικής παραγωγής (στοιχεία του ερευνητικού κέντρου Coldiretti). Σε διεθνές επίπεδο, οι κυριότερες χώρες παραγωγής είναι η Ινδία, το Μεξικό και η Αργεντινή , ακολουθούμενες από τη Βραζιλία, την Ισπανία, τη Χιλή, την Ουρουγουάη, την Κύπρο, την Κίνα, τις Ηνωμένες Πολιτείες, την Τουρκία, το Ιράν και την Ιταλία. Η Ιταλία είναι ο δεύτερος μεγαλύτερος ευρωπαίος παραγωγός μετά την Ισπανία.

Περιοχή καλλιέργειας λεμονιών
Τυπική καλλιέργεια των υποτροπικών κλιμάτων, το λεμόνι ανταποκρίνεται καλύτερα σε συνθήκες με ηπιότερο κλίμα, καθώς είναι πιο ευαίσθητο στις πτώσεις της θερμοκρασίας από ό,τι άλλα εσπεριδοειδή. Κατά συνέπεια, οι παράκτιες περιοχές είναι ιστορικά εκείνες στις οποίες η καλλιέργεια λεμονιού είναι περισσότερο παρούσα. Πρόσφατα, ωστόσο, πιο τολμηροί αγρότες έχουν επεκτείνει την καλλιέργεια ακόμη και σε περιοχές που παραδοσιακά δεν ήταν κατάλληλες για καλλιέργεια. Μια θαρραλέα ώθηση που, ωστόσο, με την παρουσία φυτών πορτοκαλιάς με τα πρώτα συμπτώματα της «Tristeza», δεν δόθηκε συνέχεια. Πολλοί, μάλιστα, προτίμησαν να μετατρέψουν την καλλιέργεια με αναμόσχευση λεμονιάς, παρόλο που μερικές φορές δραστηριοποιούνται σε αρκετά ψυχρές περιοχές, παρά να αντιμετωπίσουν το κόστος της εκρίζωσης και της επαναφύτευσης σε υποκείμενα ανθεκτικά στον ιό.

Επί του παρόντος, η Σικελία παραμένει η περιοχή με τη μεγαλύτερη έκταση που καλλιεργείται με λεμόνια. Περισσότερο από το 87% της εθνικής συγκομιδής λαμβάνεται στο νησί, με τη νοτιοανατολική παράκτια λωρίδα να είναι η πιο πληγείσα, ιδίως στο τμήμα του Ιονίου που εκτείνεται από την Κατάνια έως τη Μεσσήνη, συμπεριλαμβανομένης της επαρχίας των Συρακουσών. Περιοχές ενδιαφέροντος βρίσκονται επίσης στην παράκτια λωρίδα της Τυρρηνικής και στη δυτική Σικελία. Ακολουθούν η Καμπανία, η Basilicata με ολόκληρο το Ιόνιο τόξο, οι παράκτιες λωρίδες της Καλαβρίας και της Σαρδηνίας.

Από την άλλη πλευρά, μια σημαντική πτυχή για την καλλιέργεια αυτή συνδέεται με την αναγνώριση σε ευρωπαϊκό επίπεδο της «Προστατευόμενης Γεωγραφικής Ταυτότητας» - ΠΓΕ. Αυτή η πτυχή, στην πραγματικότητα, σήμαινε ότι το ανανεωμένο ενδιαφέρον για το λεμόνι έχει αγκαλιάσει πλήρως μια νέα πολιτική αξιοποίησης του προϊόντος αυτού καθαυτού και όλων των παραγώγων του.
Μια δέσμευση που προωθήθηκε από πέντε κοινοπραξίες προστασίας:

• του λεμονιού ΠΓΕ Syracuse, για την περιοχή των Συρακουσών,
• του λεμονιού ΠΓΕ Etna, για την περιοχή της Etna piedmont,
• του λεμονιού ΠΓΕ Interdonato, για την παράκτια λωρίδα του Ιονίου στη Μεσσήνη,
• του λεμονιού ΠΓΕ Sorrento και του λεμονιού ΠΓΕ Amalfi Coast, για τη χερσόνησο του Sorrento,
• του λεμονιού Rocca Imperiale ΠΓΕ, στις ακτές του Ιονίου στην Καλαβρία.

Τεχνική καλλιέργειας
Δεν μπορούμε να πούμε ότι οι τεχνικές καλλιέργειας λεμονιών έχουν υποστεί ιδιαίτερες διαδικασίες καινοτομίας τις τελευταίες δύο δεκαετίες, αν και η νέα ώθηση ώθησε τους πιο αποφασισμένους επιχειρηματίες να ακολουθήσουν νέους δρόμους, τόσο όσον αφορά τις τεχνικές καλλιέργειας όσο και τις ποικιλιακές επιλογές.
Σε πολλές περιπτώσεις, ωστόσο, η τυπικότητα ορισμένων πραγματικοτήτων κατέστησε ορισμένες ποικιλίες μοναδικές και, ως εκ τούτου, ελάχιστα υποκείμενες σε ριζικές καινοτομίες γενικού χαρακτήρα. Σκεφτείτε μόνο τη χερσόνησο του Σορέντο, που χαρακτηρίζεται από την καλλιέργεια υπό κάλυψη (άχυρο και άλλες διατάξεις).
Από εδώ και στο εξής, λοιπόν, με τις τεχνικές καλλιέργειας θα αναφερόμαστε στις πιο αντιπροσωπευτικές καταστάσεις όσον αφορά την επέκταση και θα μας ενδιαφέρουν περισσότερο οι ποικιλίες που καθορίζονται από τις τάσεις της αγοράς.

Διαμόρφωση τοπίου
Σήμερα, η ανάγκη να προωθηθεί η μηχανοποίηση των εργασιών στο μέγιστο δυνατό βαθμό κατευθύνει τους εμπλεκόμενους στον τομέα προς τη δημιουργία μεγάλων ομοιόμορφων οικοπέδων για τα οποία η διάταξη της επιφάνειας είναι θεμελιώδους σημασίας, προκειμένου να αποφευχθεί η επιβλαβής στασιμότητα του νερού. Μια νέα τεχνική που καθιερώνεται και για τη λεμονιά είναι η τοποθέτηση σειρών φυτών σε υπερυψωμένα παρτέρια (αναχώματα, βεράντες κ.λπ.). Η υπερυψωμένη θέση, στην πραγματικότητα, επιτρέπει τη δημιουργία ενός περιβάλλοντος ανάπτυξης για τις ρίζες απαλλαγμένο από τη στασιμότητα του νερού και πιο «οξυγονωμένο» χάρη στη μεγαλύτερη επιφάνεια γης που εκτίθεται στον αέρα. Οι ακατάλληλες κατασκευές, ωστόσο, έχουν παρουσιάσει σημαντική στασιμότητα νερού είτε κατά μήκος της ενδιάμεσης σειράς είτε στα άκρα των αναχωμάτων, τα οποία - εμποδίζοντας τη διέλευση των οχημάτων - έχουν συχνά απαιτήσει πολύ δύσκολες και δαπανηρές επεμβάσεις ισοπέδωσης του εδάφους.

Φυτεύσεις των 6 μέτρων

Οι αποστάσεις φύτευσης έχουν επίσης αλλάξει, με σταδιακή μείωση υπέρ μιας μεγαλύτερης μοναδιαίας επένδυσης για την ελαχιστοποίηση της οικονομικά μη παραγωγικής περιόδου της νέας εγκατάστασης. Από τις παλιές πολύ μεγάλες αποστάσεις έχουμε περάσει σε ορθογώνιες ως επί το πλείστον αποστάσεις, με διαστάσεις 6 x 5 m ή 6 x 4 m ή μερικές φορές 5,5 x 4,5 m, που τείνουν να σχηματίζουν φράχτες με προσανατολισμό βορρά-νότου που επιτρέπουν την αύξηση του αριθμού των φυτών, ενώ εξακολουθούν να επιτρέπουν την εύκολη διέλευση των οχημάτων που λειτουργούν.
Την τελευταία δεκαετία γίναμε μάρτυρες της εξάπλωσης πολύ ισχυρών συνδυασμών εμβολίων/υποκειμένων που παρουσίασαν πρώιμη είσοδο στην παραγωγή με τεράστια ανάπτυξη κόμης, και μεγαλύτερες αποστάσεις φύτευσης. Σε πολλές περιπτώσεις, ωστόσο, μέσα σε λίγα χρόνια, η υψηλή ζωηρότητα αυτών των συνδυασμών προκάλεσε την εξαιρετικά επιθετική εξάπλωση του lemon mal secco. Αυτές οι εκτιμήσεις αποτελούν την αφετηρία της νέας τάσης που επικρατεί σήμερα για τη δημιουργία συστημάτων υψηλής πυκνότητας με φυτά που, χάρη στη χρήση υποκειμένων που προκαλούν μειωμένη ανάπτυξη ή ακόμη και νανισμό, έχουν μειωμένο όγκο κόμης.

Πηγή

Edited by: Salvatore Leocata – ASA Technical Studio, Catania
and Antonino F. Catara – Agrobiotech, Catania

© fruitjournal.com