Άζωτο (Ν) Το άζωτο αποτελεί το βασικό στοιχείο για τον έλεγχο της βλάστησης και της καρποφορίας των δένδρων. Ο εφοδιασμός των δένδρων με άζωτο νωρίς την άνοιξη είναι αναγκαίος για επαρκή βλαστική ανάπτυξη και καλή καρπόδεση.

Η έλλειψη του αζώτου εκδηλώνεται με την εμφάνιση μικρών, χλωρωτικών φύλλων και μειωμένη βλάστηση. Την άνοιξη συχνά παρατηρείται έλλειψη αζώτου στα καρποφόρα όργανα δένδρων μηλιάς με αποτέλεσμα τη μειωμένη καρπόδεση. Μετασυλλεκτικά, μπορεί να παρουσιαστεί πρόωρο μαλάκωμα ή και κιτρίνισμα των καρπών. H υπερβολική αζωτούχος λίπανση, εκτός από τη ρύπανση του περιβάλλοντος, οδηγεί σε πολύ ζωηρή βλάστηση, στη μείωση του ερυθρού χρώματος στο φλοιό και της συνεκτικότητας της σάρκας στους καρπούς, στην εκδήλωση φυσιολογικών ανωμαλιών στους καρπούς (π.χ. πικρή κηλίδωση, επιφανειακό έγκαυμα κ.ά.) και μπορεί να είναι η αιτία για καρπόπτωση πριν από τη συγκομιδή. Επιπλέον, μειώνει την αντοχή των δένδρων στις χαμηλές θερμοκρασίες και σε μυκητολογικές και βακτηριολογικές ασθένειες. Το άζωτο χορηγείται κυρίως από το έδαφος είτε σε στερεά μορφή, είτε διαλυμένο στο νερό της άρδευσης (υδρολίπανση). Η οξύτητα του εδάφους (pH) καθορίζει το είδος του αζωτούχου λιπάσματος που θα εφαρμοσθεί. Ετσι, σε όξινα εδάφη προτιμάται η χρήση μη όξινων λιπασμάτων όπως π.χ. η ασβεστούχος νιτρική αμμωνία και το νιτρικό ασβέστιο, ενώ σε αλκαλικά εδάφη η θειική αμμωνία, η ουρία κ.ά. Κύριο πρόβλημα αποτελεί ο μικρός βαθμός αξιοποίησης του αζώτου των λιπασμάτων από το ριζικό σύστημα. Κατά τα πρώτα έτη μετά τη φύτευση των δένδρων, η ποσότητα της αζωτούχου λίπανσης μεταβάλλεται ανάλογα με την ηλικία, το μήκος της ετήσιας βλάστησης, την ποικιλία και τις εδαφικές ιδιότητες. Νεαρά δένδρα ή δένδρα με μικρή βλάστηση χρειάζονται περισσότερο τη νιτρική μορφή του αζώτου.

Σε δένδρα που βρίσκονται σε πλήρη παραγωγή, μία ποσότητα 15-20 μονάδων αζώτου ανά στρέμμα, είναι ενδεικτική για πυκνές ή αραιές φυτεύσεις, αντίστοιχα. Οι ποσότητες αυτές μπορεί να μειωθούν στο μισό εάν το λίπασμα δίνεται με τη μέθοδο της υδρολίπανσης. Η επιλογή του σωστού χρόνου εφαρμογής του αζώτου και η χρήση κατάλληλων τύπων λιπασμάτων βοηθούν στον περιορισμό των απωλειών του αζώτου, στη διαθεσιμότητα του αζώτου σε όλα τα κρίσιμα στάδια της καλλιέργειας και στην ισορροπία μεταξύ βλαστικής ανάπτυξης και καρποφορίας. Ως τώρα, η μεγαλύτερη ποσότητα του αζώτου (αμμωνιακού) εφαρμοζόταν πριν από την άνθιση. Ωστόσο, σε αρκετές περιπτώσεις την άνοιξη η απορρόφηση του αζώτου από τα φυτά είναι μειωμένη (π.χ. ψυχρός και υγρός καιρός), με αποτέλεσμα τη φτωχή καρπόδεση και τη μη δημιουργία αποθεμάτων αζώτου στα μόνιμα καρποφόρα όργανα του δένδρου. Για καλύτερα αποτελέσματα, η ολική ποσότητα του αζώτου θα πρέπει να κατανέμεται σε 4 δόσεις, που συμπίπτουν με τις περιόδους των μεγάλων αναγκών των δένδρων. Για παράδειγμα, στη μηλιά η ποσότητα των 15-20 μονάδων μπορεί να κατανεμηθεί ως εξής: 6-7 μονάδες τον Φεβρουάριο, 6-7 μονάδες κατά τους μήνες Μάρτιο-Απρίλιο, 2-3 μονάδες κατά τους μήνες Μάιο-Ιούνιο και 1-3 μονάδες αμέσως μετά τη συγκομιδή με υδρολίπανση και όχι σε όψιμες ποικιλίες. Σταδιακή χορήγηση Ν γίνεται και με τη χρήση λιπασμάτων βραδείας αποδέσμευσης που παρουσιάζουν πολλά πλεονεκτήματα. Κατά τη διάρκεια της καλλιεργητικής περιόδου, το άζωτο για την κάλυψη των αναγκών των μηλιάς παρέχεται κυρίως από τα αποθέματα του δένδρου, και σε ένα βαθμό και από το έδαφος. Σε μερικές περιπτώσεις, ωστόσο, το περισσότερο από το αποθηκευμένο άζωτο εξαντλείται κατά την περίοδο ωρίμασης των καρπών, με αποτέλεσμα τα δένδρα να μην μπορούν να αναπληρώσουν τα αποθέματα τους πριν από το χειμώνα. Αυτό μπορεί να συντελέσει σε φτωχή ανθοφορία κατά την επόμενη άνοιξη. Στην πράξη, έχει διαπιστωθεί ότι οι μετασυλλεκτικοί ψεκασμοί με αζωτούχα σκευάσματα (π.χ. ουρία 1% ή 4%) όχι μόνο εφοδιάζουν τα καρποφόρα όργανα της μηλιάς με το απαραίτητο για την ερχόμενη άνοιξη άζωτο, αλλά συντελούν και στη γρηγορότερη αποσύνθεση των πεσμένων φύλλων της μηλιάς στο έδαφος, όπου και διαχειμάζει ο μύκητας του ‘φουζικλαδίου’. Οι ψεκασμοί εφαρμόζονται μερικές εβδομάδες πριν από την έναρξη πτώσης των φύλλων, όσο ακόμη το φύλλωμα είναι ενεργό.

Φώφορος (Ρ)

H θετική επίδραση του φωσφόρου εντοπίζεται κυρίως στην αύξηση του ριζικού συστήματος των φυτών, ενώ αυξάνει την παραγωγή και την ποιότητα των καρπών. Τα συμπτώματα της έλλειψης φωσφόρου εμφανίζονται κυρίως με χάλκινους μεταχρωματισμούς και νέκρωση του περιθωρίου των ηλικιωμένων φύλλων, νέκρωση βλαστών και φυλλόπτωση. Οσον αφορά την καρποφορία, η έλλειψη φωσφόρου οδηγεί σε μειωμένη καρπόδεση, μικρούς καρπούς, υποβάθμιση ποιότητας και στην εκδήλωση φυσιολογικών ανωμαλιών (π.χ. μαλάκωμα και εσωτερικό καφέτιασμα). Η φωσφορική λίπανση είναι ιδιαίτερα αναγκαία στα νεαρά δένδρα, καθώς συμβάλλει καθοριστικά στην πρώιμη είσοδο τους στην καρποφορία. Συνιστάται η ενσωμάτωση 25-40 μονάδων φωσφόρου στο έδαφος πριν από τη φύτευση των δενδρυλλίων. Ο φώσφορος στο έδαφος θεωρείται δυσκίνητο στοιχείο. Ο φώσφορος που εφαρμόζεται στο έδαφος με τα λιπάσματα καθίσταται σταδιακά μη διαθέσιμος στα φυτά, καθώς μετατρέπεται σε πολύ δυσδιάλυτες μορφές. Η διαλυτότητα του στα περισσότερα εδάφη είναι μικρή. Παρουσία ασβεστίου σε αλκαλικά εδάφη ή παρουσία οξειδίων αργιλίου σε όξινα εδάφη, ο φώσφορος κατακρημνίζεται σχηματίζοντας δυσδιάλυτες ενώσεις. Σημαντικές απώλειες φωσφόρου σημειώνονται και λόγω διάβρωσης του επιφανειακού εδάφους, η οποία είναι έντονη κάτω από συνθήκες μη ορθής διαχείρισης του αρδευτικού νερού (π.χ. ανεξέλεγκτη άρδευση με κατάκλιση). Συνεπώς, το ποσοστό του φωσφόρου των λιπασμάτων που είναι διαθέσιμο τελικά από τα δένδρα να είναι πολύ χαμηλό και περιορισμένο στα επιφανειακά στρώματα του εδάφους και όχι εκεί που αναπτύσσεται το κύριο μέρος του ριζικού συστήματος των δένδρων. Από την άλλη πλευρά, η εφαρμογή υπερβολικών ποσοτήτων φωσφόρου στο έδαφος, δεσμεύει ή αδρανοποιεί άλλα ανόργανα στοιχεία (π.χ. Ν, Zn, Fe, B), διαταράσσοντας τη θρεπτική κατάσταση των δένδρων. Οι ανάγκες της μηλιάς σε φώσφορο είναι υψηλές στην αρχή της βλαστικής περιόδου και η ενδεικτική ποσότητα που συνιστάται είναι 6-15 μονάδες, ανάλογα με τη διαθέσιμη ποσότητα του στοιχείου στο έδαφος και στα φύλλα. Για να επιτευχθεί επαρκής πρόσληψη του P από τα δένδρα απαιτείται η τοποθέτηση του σε βάθος τουλάχιστον 25 εκ. ή η χορήγηση του με τη μέθοδο της υδρολίπανσης. Ως προς το χρόνο εφαρμογής, κάποιοι προτείνουν της εφαρμογή του φωσφόρου το χειμώνα και άλλοι όταν δραστηριοποιείται το ριζικό σύστημα. Τελευταία, ένα μέρος του φωσφόρου μπορεί να χορηγηθεί και με διαφυλλικούς ψεκασμούς την άνοιξη.

Κάλιο (Κ)

Το κάλιο παίζει σημαντικό ρόλο στην ποιότητα και ικανότητα συντήρησης των καρπών της μηλιάς. Ετσι, σε φυσιολογικά επίπεδα στους καρπούς βελτιώνει το μέγεθος, το κόκκινο χρώμα, τη συγκέντρωση διαλυτών στερεών και βιταμίνης C, την οξύτητα και τη συντηρησιμότητά τους. Γενικά, το κάλιο αυξάνει την αντοχή των δένδρων στις ασθένειες και στις καταπονήσεις από αβιοτικούς παράγοντες, όπως ξηρασία, ψύχος κτλ. Τα συμπτώματα της έλλειψης καλίου περιλαμβάνουν περιφερειακό καφέτιασμα και σχίσιμο των παλαιότερων φύλλων της βάσης των ετήσιων βλαστών, καθώς το κάλιο είναι ευκίνητο στοιχείο και μετακινείται στα νεότερα φύλλα. Στους καρπούς παρατηρείται μικροκαρπία και πτώση. Στο δένδρο, η συγκέντρωση του καλίου επηρεάζεται από τη συγκέντρωση άλλων θρεπτικών στοιχείων, με τα οποία δρα ανταγωνιστικά. Συγκεκριμένα, η σχέση Ν/Κ στα φύλλα της μηλιάς πρέπει να είναι γύρω στο 1,25, ενώ η αντίστοιχη Κ+Mg/Ca στους καρπούς πρέπει να βρίσκεται γύρω στο 20 και όχι μεγαλύτερη από 25. Η τελευταία αυτή σχέση είναι καθοριστική για την εκδήλωση της ‘πικρής κηλίδωσης’ στα μήλα. Η ενσωμάτωση 10-28 μονάδων καλίου στο έδαφος, ανάλογα με τα αποτελέσματα των αναλύσεων εδάφους, πριν από τη φύτευση των δενδρυλλίων, τα εφοδιάζει κατά τα πρώτα στάδια αύξησης. Κατά τα πρώτα έτη μετά τη φύτευση των δένδρων. Σε πλήρως παραγωγικά δένδρα μηλιάς, συνιστάται ενδεικτικά η προσθήκη 10-30 μονάδων καλίου/ στρέμμα (ανάλογα με τα αποτελέσματα των αναλύσεων εδάφους και φύλλων), στο στάδιο του ληθάργου (10-25 μονάδες, δεκέμβριο- Ιανουάριο) και κατά την ανάπτυξη του καρπού (5 μονάδες, Ιούνιο- Ιούλιο). Τα καλιούχα λιπάσματα μπορούν είτε να εφαρμοσθούν επιφανειακά στο έδαφος είτε να χορηγηθούν μέσα από το νερό της άρδευσης (υδρολίπανση) (π.χ. βαριά εδάφη). Επίσης, μικρή ποσότητα καλίου μπορεί να δοθεί και με διαφυλλικούς ψεκασμούς με νιτρικό κάλιο, θειικό κάλιο, χηλικό κάλιο κ.ά.

Τροφοπενίες στη μηλιά: α. Αζώτου, β. Φωσφόρου, γ. Καλίου, δ. Μαγνησίου, ε. Ασβεστίου, στ. Μαγγανίου, ζ. Ψευδαργύρου, η. Σιδήρου.

Μαγνήσιο (Mg)

Δεν αποτελεί σοβαρό πρόβλημα στη χώρα μας. Ωστόσο, η διαθεσιμότητα του μαγνησίου μεταβάλλεται ανάλογα με τις ιδιότητες των εδαφών και τις αλληλεπιδράσεις του με τα άλλα θρεπτικά στοιχεία. Σε χρονιές έντονων βροχοπτώσεων το χειμώνα και την άνοιξη, καθώς και σε εδάφη ελαφράς μηχανικής σύστασης ή όξινα, μπορεί να παρατηρηθεί ανεπάρκεια μαγνησίου σε δένδρα μηλιάς. Επίσης, υψηλές συγκεντρώσεις ασβεστίου και καλίου, μπορούν να οδηγήσουν σε ανεπάρκεια μαγνησίου. H έλλειψη μαγνησίου απαντάται αρχικά στα παλαιότερα φύλλα υπό τη μορφή πράσινης σφήνας (V) και χλώρωσης στο έλασμα. Σε δένδρα που βρίσκονται σε πλήρη καρποφορία συνιστάται η χορήγηση 6-8 μονάδων μαγνησίου/ στρέμμα, ανάλογα με τα αποτελέσματα των αναλύσεων εδάφους και φύλλων. Η ανεπάρκεια μαγνησίου μπορεί να αντιμετωπιστεί και με φθινοπωρινό διαφυλλικό ψεκασμό, 4-5 εβδομάδες πριν την έναρξη πτώσης των φύλλων (π.χ. 1,5-2,0% νιτρικό μαγνήσιο). Ενδεικτικά σκευάσματα που περιέχουν μαγνήσιο και μπορούν να χρησιμοποιηθούν:

• Magnesio active και Aminosprint Magnesio (Αγροχημικά Βορείου Ελλάδος)
• Basfoliar CaMg flo (Compo): προφυλάσσει από τις τροφοπενίες ασβεστίου και μαγγανίου κατά την περίοδο της έντονης βλαστικής ανάπτυξης και αυξάνει το μέγεθος των καρπών.
• Multi-K Mg (Haifa).
• Calciogel και Herofol Denso Ca-Mg (Medilco Hellas).
• YaraTera KRISTA MAG και YaraMila Complex (Yara). 

Ασβέστιο (Ca)

Το ασβέστιο λαμβάνει μέρος στη δομή των κυττάρων και παίζει σημαντικό ρόλο στην ικανότητα συντήρησης των μήλων. Η έλλειψη του προκαλεί καφέτιασμα, μαλάκωμα, νεκρώσεις στη σάρκα ή την επιφάνεια των καρπών, πρόωρη γήρανση, σχισμές και πρόωρη καρπόπτωση. Επίσης, αυξάνει την ευπάθεια των καρπών σε μυκητολογικές και βακτηριακές προσβολές, ιδίως κατά τη συντήρησή τους στους ψυκτικούς θαλάμους. Η τροφοπενία ασβεστίου είναι εντονότερη σε περιόδους ξηρασίας, αλλά και σε περιόδους έντονων βροχοπτώσεων. Το ασβέστιο δε μετακινείται εύκολα μέσα στο φυτό, γι’ αυτό και οι ελλείψεις εμφανίζονται σε ταχέως αυξανόμενα μέρη του φυτού (νεαρά φύλλα και καρποί). Ετσι, εξηγείται και η εκδήλωση συμπτωμάτων έλλειψης ασβεστίου στο δένδρο ακόμη και σε εδάφη πλούσια σε ασβέστιο, καθώς και η μη αντιμετώπιση του προβλήματος με προσθήκη ασβεστούχων λιπασμάτων στο έδαφος. Η περιεκτικότητα των καρπών σε ασβέστιο είναι συνάρτηση της σχέσης του με άλλα θρεπτικά στοιχεία και κυρίως με το άζωτο, το κάλιο και το μαγνήσιο. Υπερβολική λίπανση με άζωτο και κάλιο ανταγωνίζεται το ασβέστιο. Οι διαφυλλικοί ψεκασμοί είναι ιδιαίτερα αποτελεσματικοί στην αντιμετώπιση της έλλειψης ασβεστίου. Εφαρμόζονται άλατα ασβεστίου ή οργανικά σκευάσματα μόλις σχηματισθεί το καρπίδιο (αρχές Ιουνίου) και μέχρι τη συγκομιδή (5-8 φορές συνολικά). Από τα ανόργανα ασβεστούχα σκευάσματα, το χλωριούχο ασβέστιο χρησιμοποιείται στους πρώιμους ψεκασμούς σε συγκέντρωση 0,3-0,4%, ενώ στους όψιμους από 0,5 έως 0,6%. Το νιτρικό ασβέστιο χρησιμοποιείται σε συγκέντρωση 0,5-0,8%. Το ψεκαστικό διάλυμα θα πρέπει να διαβρέχει τους καρπούς, καθώς δε μεταφέρεται από τα φύλλα στους καρπούς. Προσοχή σε τοξικότητες. Στην περίπτωση που οι ψεκασμοί έχουν περιορισμένη επίδραση στην εκδήλωση φυσιολογικών ανωμαλιών στους καρπούς, μπορούν να γίνουν μετασυλλεκτικά εμβαπτίσεις των καρπών σε πυκνά διαλύματα ασβεστίου. Χρήση ασβεστίου στο έδαφος γίνεται όταν υπάρχει μεγάλη έλλειψη ή όταν η τιμή του pH στο έδαφος είναι πολύ χαμηλή (< 5,5).

Ενδεικτικά σκευάσματα που μπορούν να χρησιμοποιηθούν για την αντιμετώπιση τροφοπενιών ασβεστίου είναι τα εξής:

• AMINOSPRINT CALCIO (Αγροχημικά Βορείου Ελλάδος)
• ΒΙΟΦΟΛ ΑΣΒΕΣΤΙΟΥ και ΒΙΟΦΟΛ ΑΜΙΝΟΚΑΛ (Κ+Ν Ευθυμιάδη)
• Basfoliar CaMg flo και Basfoliar CombiStipp (Compo)
• Haifa-Cal (Haifa)
• Calciogel, Herofol Denso Ca-Mg και Heromicro Calcibor (Medilco Hellas)
• YaraVita STOPIT (Yara).

Βόριο (Β)

Το βόριο επηρεάζει ένα σύνολο λειτουργιών και διεργασιών στην ανάπτυξη των φυτών, όπως στη γονιμοποίηση των ανθέων, στην καρπόδεση, στη μεταφορά των σακχάρων και στην ανάπτυξη του καρπιδίου στα πρώτα στάδια. Η έλλειψή του εκδηλώνεται με μικροφυλλία, νέκρωση βλαστών, εξωτερική και εσωτερική φέλλωση καρπών, σχηματισμό μικρών καρπών, παραμορφωμένων και με σχισμές. Η έλλειψη βορίου είναι συνήθης στη μηλιά και ιδιαίτερα σε ορισμένες περιοχές της χώρας μας. Αμμώδη εδάφη, με χαμηλή περιεκτικότητα σε οργανική ουσία, υψηλή συγκέντρωση ασβεστίου στο έδαφος και ο ανταγωνισμός με άλλα στοιχεία (Κ, Ν, Fe) αποτελούν τις βασικές συνθήκες που ευνοούν την έλλειψη βορίου στα εδάφη. Τα δένδρα χρειάζονται βόριο στην αρχή της βλαστικής περιόδου, μέχρι και 3-4 εβδομάδες μετά την άνθιση, με έμφαση στο στάδιο της ανθοφορίας. Οι διαφυλλικοί ψεκασμοί είναι πολύ αποτελεσματικοί στην αντιμετώπιση της έλλειψης βορίου στη μηλιά. Τα διαφυλλικά σκευάσματα βορίου εφαρμόζονται 1 με 2 φορές πριν και μετά την άνθιση και μπορούν να συνδυασθούν με σκευάσματα ασβεστίου. Καταλληλότερο θεωρείται το στάδιο της ρόδινης κορυφής. Επίσης, ψεκασμοί το φθινόπωρο με βόρακα 0,3%, μετά τη συγκομιδή των καρπών και πριν την έναρξη πτώσης των φύλλων, είναι αποτελεσματικοί για την επόμενη άνοιξη. Σήμερα, ο καλύτερος τρόπος αντιμετώπισης της ανεπάρκειας βορίου φαίνεται να είναι η ταυτόχρονη εφαρμογή του βορίου διαφυλλικά (φθινόπωρο και άνοιξη) και από το έδαφος. Στο έδαφος ενσωματώνονται 50-120 γραμμάρια βόρακα/ δένδρο, ανάλογα με το μέγεθος και την ηλικία του. Προσοχή στις τοξικότητες.

Ενδεικτικά σκευάσματα που μπορούν να χρησιμοποιηθούν για την αντιμετώπιση της τροφοπενίας Β είναι:

• VIGORAMIN BORO (Αγροχημικά Βορείου Ελλάδος)
• Active Bor 11% IDHA (ΓΑΒρΙΗΛ)
• ΒΙΟΦΟΛ ΒΟρΙΟΥ (Κ+Ν Ευθυμιάδη)
• Nutribor και Basfoliar ZnB (Compo)
• Herobor Liquido (Medilco Hellas)
• YaraLiva Bitrabor, YaraVita Bortrac, YaraTera KRISTALON, YaraTera DELTASPRAY 15-15-30+ME (Yara). 

Μαγγάνιο (Mn)

Το πιο χαρακτηριστικό σύμπτωμα της έλλειψης μαγγανίου είναι η μεσονεύρια χλώρωση των φύλλων, ενώ τα συμπτώματα τοξικότητας μαγγανίου εκδηλώνονται με εσχαρώσεις στο φλοιό των βλαστών της μηλιάς. Η αντιμετώπιση της έλλειψης μαγγανίου δύναται να επιτευχθεί είτε με χειμερινούς ψεκασμούς (π.χ. θειικό μαγγάνιο 2-3%), είτε με ανοιξιάτικους διαφυλλικούς ψεκασμούς με θειικό μαγγάνιο (1%) εξουδετερωμένο με ασβέστη ή με χηλικά σκευάσματα την περίοδο της έντονης βλάστησης. Ο χειμερινός ψεκασμός προτιμάται για τη μηλιά. Τοξικότητα μαγγανίου εκδηλώνεται συνήθως σε όξινα εδάφη (< 5,5). Για την αντιμετώπιση της συνιστάται το ασβέστωμα του εδάφους, η απομάκρυνση τυχόν περίσσειας εδαφικής υγρασίας, η απομάκρυνση των ζιζανίων και η μείωση της αζωτούχου λίπανσης. Ενδεικτικά σκευάσματα που μπορούν να χρησιμοποιηθούν για την αντιμετώπιση της έλλειψης Mn είναι:

• Active Mn 9% IDHA (ΓΑΒρΙΗΛ)
• Nutribor και Nutrimix Complete (Compo)
• Haifa Micro Mn (Haifa)
• Herocomplex Zn-Mn (Medilco Hellas)
• YaraTera KRISTALON, YaraTera DELTASPRAY 15-15-30+ME, YaraMila Complex (Yara).

Ψευδάργυρος (Zn)

Στη χώρα μας, συχνά παρατηρούνται προβλήματα από ανεπάρκεια ψευδαργύρου στην καλλιέργεια των γιγαρτοκάρπων. Η έλλειψη ψευδαργύρου παρατηρείται κυρίως σε αμμώδη εδάφη με χαμηλή περιεκτικότητα σε οργανική ουσία, σε εδάφη με αλκαλικό pH και υψηλή περιεκτικότητα σε ανθρακικό ασβέστιο. Επίσης, οι χαμηλές θερμοκρασίες την άνοιξη και η υπερβολική αζωτούχος και φωσφορική λίπανση επιτείνουν το πρόβλημα. Τα συμπτώματα της έλλειψης ψευδαργύρου είναι η μικροφυλλία, η κακή καρπόδεση, η καρπόπτωση, η μικροκαρπία και η παραμόρφωση των καρπών. Οι βλαστοί παρουσιάζουν μια χαρακτηριστική τούφα φύλλων στην κορυφή τους και μεγάλα κενά φύλλων από κάτω. Όπως και με το φώσφορο, η χορήγηση ψευδαργύρου από το έδαφος συνήθως έχει μικρή αποτελεσματικότητα. Για την αντιμετώπιση της τροφοπενίας πιο αποτελεσματικοί είναι οι ψεκασμοί με κατάλληλα σκευάσματα ψευδαργύρου. Το χειμώνα, την περίοδο του λήθαργου, τα δένδρα μπορούν να ψεκαστούν με σκοπό τη δημιουργία αποθεμάτων ψευδαργύρου στο δέντρο για την επόμενη άνοιξη (π.χ. θειικός ψευδάργυρος 5%). Την άνοιξη μπορούν να πραγματοποιηθούν 1-2 διαφυλλικοί ψεκασμοί των δένδρων με οργανομεταλλικά (χηλικά) σκευάσματα Οι χειμερινοί ψεκασμοί να μη γίνονται σε φρεσκοκλαδεμένα δένδρα, αλλά τουλάχιστον μετά από 15 ημέρες και να μην προηγείται ή να έπεται ψεκασμός με ορυκτέλαια. Ενδεικτικά σκευάσματα που μπορούν να χρησιμοποιηθούν για την αντιμετώπιση της έλλειψης Ζn είναι:

• Active Zn 10% IDHA (ΓΑΒρΙΗΛ)
• Zitrilon SM 15% (Compo)
• Haifa Micro Zn (Haifa)
• Herocomplex Zn-Mn (Medilco Hellas)
• YaraTera KRISTALON, YaraTera DELTASPRAY 15-15-30+ME, YaraMila Complex, YaraVita Zintrac (Yara).

Σίδηρος (Fe)

Η έλλειψη σιδήρου συνήθως δεν αποτελεί σοβαρό πρόβλημα για τη μηλιά. Eκδηλώνεται ως χλώρωση, με κίτρινο έλασμα μεταξύ των νεύρων, ενώ όσο αυξάνεται η έλλειψη, η χλώρωση επεκτείνεται σε ολόκληρο το φύλλο. Εμφανίζεται κυρίως σε εδάφη αλκαλικά, ασβεστούχα και σε περιπτώσεις υψηλού ανταγωνισμού με άλλα θρεπτικά στοιχεία (Ca, P, N). Η αντιμετώπιση της έλλειψης σιδήρου βασίζεται στη χρήση οργανομεταλλικών (χηλικών) ενώσεων σιδήρου στο έδαφος. Συνήθως, εφαρμόζεται η μορφή EDDHA στο έδαφος 10-15 ημέρες πριν από την άνθιση. Οι ψεκασμοί χρησιμοποιούνται σε περιπτώσεις ελαφριάς ανεπάρκειας. Ενδεικτικά σκευάσματα που μπορούν να χρησιμοποιηθούν για την αντιμετώπιση της έλλειψης Fe είναι:

• Active Fe 9% IDHA (ΓΑΒρΙΗΛ)
• Basafer Plus (Compo)
• Haifa Micro Fe (Haifa)
• Ferrolin (Medilco Hellas)
• Sequestrene 138 Fe NK 100 SG (Syngenta).
• YaraTera KRISTALON, YaraTera DELTASPRAY 15-15-30+ME (Yara).

Πυρίτιο (Si)

Ενισχύει μηχανικά και βιοχημικά τις κυτταρικές μεμβράνες και δεν επιτρέπει την εύκολη διείσδυση των παθογόνων. Επίσης, δρα συνεργιστικά στην απορρόφηση του ασβεστίου, του μαγνησίου, του ψευδαργύρου και του μολυβδαινίου. Ενδεικτικά σκευάσματα Si που μπορούν να χρησιμοποιηθούν διαφυλλικά είναι:

• Vitanica Si (Compo)
• Silikon (Emphyton).

Χαλκός (Cu)

Ο χαλκός συμμετέχει σε πολλές αντιδράσεις του μεταβολισμού, στη σύνεση της χλωροφύλλης και πρωτεϊνών. Αποτελεί συστατικό αρκετών οξειδοαναγωγικών ενζύμων. Η έλλειψη του γενικά καθυστερεί την ανθοφορία και εμποδίζει το σχηματισμό σπερμάτων και καρπών. Ενδεικτικά σκευάσματα Cu που μπορούν να εφαρμοσθούν είναι:

• Σειρά Fertirame, Fertirame 5Bio και Ramechel Mn-Zn (Αγροχημικά Βορείου Ελλάδος)
• Active IDHA Mix (ΓΑΒρΙΗΛ)
• Basfoliar Amino Cu (Compo)
• Haifa Micro Cu (Haifa)
• YaraTera KRISTALON, YaraTera DELTASPRAY 15-15-30+ME (Yara).

Θείο (S)

Το θείο χρησιμοποιείται από τα φυτά για το σχηματισμό πρωτεϊνών και της βιταμίνης Β1. Η οργανικό Ν/ οργανικό θείο μπορεί να χρησιμοποιηθεί σαν δείκτης της καλής (30/1-40/1) ή κακής θρέψης των φυτών με θείο. Ενδεικτικά σκευάσματα S που μπορούν να χρησιμοποιηθούν είναι:

• Sulfosprint και Fertirame Zolfo Bio (Αγροχημικά Βορείου Ελλάδος)
• YaraVera AMIDAS, YaraTera KRISTALON, YaraMila PANTHER, YaraTera KRISTA MgS (Yara).

Μολυβδαίνιο (Mo)

Το μολυβδαίνιο είναι απαραίτητο για την αφομοίωση του αζώτου στα φυτά και αποτελεί συστατικό ενζύμων. Ενδεικτικά σκευάσματα Mo που μπορούν να χρησιμοποιηθούν είναι:

• YaraTera KRISTALON, YaraTera DELTASPRAY 15-15-30+ME (Yara).

 Ενδεικτικά εξειδικευμένα σκευάσματα που μπορούν να εφαρμοσθούν στη μηλιά είναι τα εξής:

• Sun Protect (Compo): διαφυλλικό λίπασμα βασισμένο στο βόριο, το οποίο προάγει την ανθεκτικότητα των φυτικών ιστών στα ηλιακά εγκαύματα. Κεράσια και μήλα
• Frost Protect (Compo): διαφυλλικό λίπασμα βασισμένο στο βόριο, το οποίο αυξάνει την αντοχή των φυτικών ιστών στον παγετό. ροδάκινα, κεράσια και μήλα.

ΔΡ. ΧΡΥΣΟΒΑΛΑΝΤΟΥ ΑΝΤΩΝΟΠΟΥΛΟΥ, ΔΡ. ΗΛΙΑΣ ΚΑΛΦΑΣ / ΠΡΑΚΤΙΚΕΣ ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΑΣ ΚΑΡΠΟΦΟΡΩΝ ΔΕΝΤΡΩΝ

ΑΜΕΡΙΚΑΝΙΚΗ ΓΕΩΡΓΙΚΗ ΣΧΟΛΗ