.jpeg)
Χαρακτηριστική χρόνια ασθένεια με βραδεία εξέλιξη που εκδηλώνεται συνήθως σε ενήλικα πρέμνα με την βαθμιαία αποξήρανση τους. Οφείλεται κυρίως στον Βασιδιομύκητα Phomitiporia mediterranea.
ΣΥΜΠΤΩΜΑΤΑ
Σύνδρομο της Ίσκας Η ασθένεια εμφανίζεται με δύο μορφές, τη χρόνια και την απότομη ξήρανση (αποπληξία). Η χρόνια μορφή είναι πολύ πιο συνηθισμένη στους αμπελώνες. Σε πρέμνα ηλικίας πάνω από δέκα χρόνια, αργά το καλοκαίρι, στα κατώτερα φύλλα εμφανίζεται έντονη περιφερειακή χλώρωση που επεκτείνεται και μεταξύ των κύριων νεύρων. Οι χλωρωτικές αυτές περιοχές νεκρώνονται και αποκτούν καστανό χρωματισμό, ενώ μια περιοχή γύρω από τα νεύρα του ελάσματος παραμένει πράσινη.
Τα προσβλημένα αυτά πρέμνα παρουσιάζουν βαθμιαία καχεξία, ξήρανση ορισμένων βραχιόνων και γενικά μείωση της παραγωγής, μέχρι πλήρους αποξήρανσης. Τα παραπάνω συμπτώματα μπορεί να εμφανιστούν και σε προσβολές από άλλα αίτια (αδρομυκώσεις, συψιρριζίες, αδροβακτηριώσεις, τροφοπενίες). Το “σύνδρομο της αποπληξίας” εμφανίζεται μέσα καλοκαιριού. Παρατηρείται απότομη μάρανση και ξήρανση των βραχιόνων και πρέμνων.
Και στις δύο μορφές, σε κατά μήκος τομή του κορμού και των βραχιόνων παρατηρείται χαρακτηριστική σήψη του καρδιόξυλου. Το προσβεβλημένο ξύλο έχει χρώμα κιτρινόλευκο, είναι μαλακό, πορώδες και εύθρυπτο (αποτελεί ασφαλές διαγνωστικό της ασθένειας) και συνήθως περιβάλλεται από μία στενή καστανόμαυρη ζώνη της οποίας ο ξυλώδης ιστός δεν έχει χάσει την συνεκτικότητα του και παραμένει σκληρός. Το σύμπτωμα αυτό συνυπάρχει ή προηγείται «της κιτρινόλευκης, μαλακής σήψης». Από την περιοχή αυτή απομονώνονται συχνά διάφοροι αδηλομύκητες που προκαλούν «την παρακμή των νεαρών αμπελώνων».
Σύνδρομο της παρακμής των νεαρών αμπελώνων
Στα νεαρά πρέμνα εμφανίζονται στην κόμη συμπτώματα «τυπικής» Ίσκας. Σε τομή παρατηρούμε καστανό μεταχρωματισμό του ξύλου στο εσωτερικό του κορμού, του οποίου ο ξυλώδης ιστός παραμένει σκληρός . Στα φύλλα παρατηρείται μεσονεύρια χλώρωση, κόκκινος μεταχρωματισμός, μάρανση και περιφερειακή νέκρωση.
ΒΙΟΛΟΓΙΚΟΣ ΚΥΚΛΟΣ – ΣΥΝΘΗΚΕΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ
Για πολλές δεκαετίες και μέχρι πρόσφατα η ασθένεια αποδιδόταν σε δύο κυρίως παθογόνα των Βασιδιομυκήτων Stereum hirsutum και Phellinus igniarius. Σύμφωνα με τις τελευταίες έρευνες αποδείχτηκε ότι ο Βασιδιομύκητας Fomitiporia mediterranea είναι το κύριο παθογόνο που προσβάλλει το αμπέλι στη χώρα μας (και στη Μεσόγειο) και προκαλεί τη Ίσκα. Ακόμη προσβάλλει τα εσπεριδοειδή, την ελιά και το ακτινίδιο. Οι μολύνσεις γίνονται με τα αερομεταφερόμενα βασιδιοσπόρια. Κατά άλλους θεωρείται ότι τα εργαλεία κλαδέματος και εμβολιασμού παίζουν τον σπουδαιότερο ρόλο στην μετάδοση της ασθένειας. Τα βασιδιοκάρπια σχηματίζονται σπάνια στον λαιμό των κορμών, αλλά κυρίως σε υπολείμματα και σε ξύλινους πασσάλους. Πολλά είδη αδηλομυκήτων συνδέονται με το σύνδρομο «της παρακμής των νεαρών αμπελώνων» με επικρατέστερους τους ακόλουθους:
- Phaeomoniella chlamydospora
- Cylindrocarpon destructans
- Phaeoacrmonium aleophilum
Οι αδηλομύκητες αυτοί απομονώνονται επίσης και από το προσβεβλημένο σκληρό μεταχρωματισμένο ξύλο της κλασσική Ίσκας, από μεγάλης ηλικίας πρέμνα. Πολλοί ερευνητές θεωρούν ότι τα παραπάνω παθογόνα είναι πρωτογενή και μετατρέπουν την φυσιολογία του ξύλου ώστε στη συνέχεια να είναι δυνατή η μόλυνση από τον μύκητα Phomitiporia mediterranea. Τα προσβεβλημένα μοσχεύματα αποτελούν κυρίως τον τρόπο μετάδοσης της ασθένειας της «παρακμής των νεαρών αμπελώνων».
ΜΕΤΡΑ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗΣ
1. Χρήση υγιούς πολλαπλασιαστικού υλικού (εμβόλια, μοσχεύματα, καταβολάδες).
2. Απολύμανση των μεγάλων τομών κλαδέματος με συμπυκνωμένο Βορδιγάλειο πολτό (2%), carbendazim ή thiram και στην συνέχεια σκέπασμα των τομών αυτών με κατάλληλη μαστίχα (arbocol).
3. Χειμερινούς ψεκασμούς των πρέμνων με βορδιγάλειο πολτό.
4. Απομάκρυνση και καταστροφή με φωτιά αποξηραμένων από την Ίσκα πρέμνων.
5. Αποφυγή στηριγμάτων από ξύλο ακακίας ή καστανιάς.
6. Εμβάπτιση υποκειμένου, προ του εμβολιασμού τους σε benomyl ή σε αιωρήματα του μύκητα Trichoderma.
7. Απολύμανση των υποκειμένων με εμβάπτιση σε νερό θερμοκρασίας 50ο C για τριάντα λεπτά.
8. Συνδυασμός των δύο παραπάνω μεθόδων (6 και 7) ίσως φέρει καλύτερα αποτελέσματα.
ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ ΦΥΤΟΠΑΘΟΛΟΓΙΑΣ - ΒΑΚΤΗΡΙΟΛΟΓΙΑΣ Χ. ΓΚΑΤΖΙΛΑΚΗΣ , Δ. ΓΟΥΤΟΣ
