ΦΥΛΛΟΔΙΑΓΝΩΣΤΙΚΗ

Η διάγνωση των τροφοπενιών με τη μέθοδο της φυλλοδιαγνωστικής βασίζεται στις κριτικές συγκεντρώσεις των ανόργανων θρεπτικών στοιχείων μέσα στο φυτό. Κριτική συγκέντρωση ονομάζεται η συγκέντρωση του στοιχείου στο φυτικό ιστό με την οποία επιτυγχάνεται παραγωγή που αντιπροσωπεύει το 90% της μέγιστης.

Τα φύλλα είναι συνήθως τα πιο κατάλληλα μέρη του φυτού για χημική ανάλυση, γιατί αντιπροσωπεύουν θέσεις της ενεργού αύξησης. Η έννοια των κριτικών συγκεντρώσεων βασίζεται στη σχέση μεταξύ της συγκέντρωσης ενός ανόργανου θρεπτικού στοιχείου και της παραγωγής. Η σχέση μεταξύ της συγκέντρωσης των ανόργανων θρεπτικών στοιχείων στους φυτικούς ιστούς και της απόδοσης των φυτών εκφράζεται συνήθως με την καμπύλη της επόμενης εικόνας.

Υπάρχει άμεση σχέση μεταξύ της συγκέντρωσης των φυτικών ιστών σε ανόργανα θρεπτικά στοιχεία και του ρυθμού αύξησης και απόδοσης του φυτού. Η άριστη ανάπτυξη του φυτού αντιστοιχεί σ’ ένα εύρος συγκέντρωσης για κάθε θρεπτικό στοιχείο. Το εύρος αυτό καλείται «οριακό εύρος επάρκειας»και ποικίλει ανάλογα με το είδος του φυτού και με το θρεπτικό στοιχείο. Για την αξιολόγηση των αναλύσεων φύλλων θα πρέπει προηγουμένως να είναι γνωστή η κριτική συγκέντρωση του μελετώμενου στοιχείου. Τροφοπενία γενικά παρουσιάζεται κάτω από αυτή τη συγκέντρωση. Τα μέρη της καμπύλης α, β, γ, δ και ε ερμηνεύονται ως εξής:

(α) Έντονη έλλειψη: η συγκέντρωση των ανόργανων θρεπτικών στοιχείων στους φυτικούς ιστούς είναι χαμηλή με αποτέλεσμα ο ρυθμός αύξησης των φυτών να είναι πολύ μικρός.

(β) Μέτρια έλλειψη: ο ρυθμός αύξησης του φυτού αυξάνει και μειώνεται η συγκέντρωση των ανόργανων θρεπτικών στοιχείων στους ιστούς λόγω μεγαλύτερης παραγωγής ξηράς ουσίας.

(γ) Κρίσιμο σημείο: ο ρυθμός αύξησης του φυτού αυξάνεται με την αύξηση της συγκέντρωσης των ανόργανων θρεπτικών στους φυτικούς ιστούς μέχρι την επίτευξη της κρίσιμης τιμής.

(δ) Πολυτελής κατανάλωση (ζώνη επάρκειας): περαιτέρω αύξηση της συγκέντρωσης των ανόργανων θρεπτικών στοιχείων στους φυτικούς ιστούς δεν έχει σημαντική επίδραση στο ρυθμό αύξησης του φυτού και στην απόδοση και τα θρεπτικά στοιχεία συγκεντρώνονται στους ιστούς.

(ε) Τοξική επίδραση: υψηλά επίπεδα ανόργανων θρεπτικών στοιχείων στους ιστούς παρεμποδίζουν την ανάπτυξη, επιδρώντας τοξικά.

Οι συγκεντρώσεις των ανόργανων θρεπτικών στοιχείων στα φύλλα επηρεάζεται από πολλούς

παράγοντες όπως:

• Φυτικοί παράγοντες (είδος φυτού, ηλικία, θέση φύλλου στο φυτό, στάδιο ανάπτυξης του φυτού, αποδόσεις των φυτών).

• Εδαφικοί παράγοντες (εδαφική υγρασία, pH, αερισμός, θερμοκρασία, ανθρακικό ασβέστιο, μηχανική σύσταση).

• Κλιματικοί παράγοντες (θερμοκρασία, φωτισμός, σχετική υγρασία, βροχόπτωση).

• Καλλιεργητικές πρακτικές [χορήγηση λιπασμάτων, χορήγηση εδαφοβελτιωτικών, κλάδευμα, χειρισμός εδάφους (καλλιέργεια-ακαλλιέργεια)].

Οδηγίες δειγματοληψίας φύλλων

Κατά τη δειγματοληψία, τα φύλλα συλλέγονται σε διάτρητες πλαστικές σακούλες, οι οποίες παραμένουν ανοικτές για να αερίζονται καλύτερα, τοποθετούνται αμέσως σε ψυγείο και μεταφέρονται όσο το δυνατόν γρηγορότερα στο εργαστήριο για χημική ανάλυση. Για την ταυτοποίηση του δείγματος αναγράφονται σε ετικέτα τα στοιχεία προέλευσής του όπως: ονοματεπώνυμο παραγωγού, Δήμος, Δημ. Διαμέρισμα, τοποθεσία,αριθμός αγροτεμαχίου, ποικιλία, υποκείμενο και ηλικία των δένδρων. Η δειγματοληψία πραγματοποιείται ακολουθώντας τις διαγώνιες του οπωρώνα (εικόνα 2) και μάλιστα από κάθε δένδρο δειγματοληψίας λαμβάνονται 4 φύλλα που βρίσκονται στις τέσσερις πλευρές της κόμης και σε ύψος 1,5–2 μέτρων από το έδαφος. Για κάθε ποικιλία λαμβάνεται ξεχωριστό δείγμα.

Η δειγματοληψία για την μηλιά  πραγματοποιείταιτην περίοδο περί τα μέσα Ιουλίου στις πεδινές περιοχές, τέλη Ιουλίου στις ημιορεινές και αρχές Αυγούστου στις ορεινές. Για το σκοπό αυτό λαμβάνονται 80-100 φύλλα (με μίσχο), από το μέσο ετήσιων βλαστών μέσης ζωηρότητας σύμφωνα με την παρακάτω Εικόνα.

Για την ροδακινιά η δειγματοληψία πραγματοποιείται στις αρχές Ιουλίου στις πεδινές περιοχές και μέσα Ιουλίου στις ημιορεινές. Για το σκοπό αυτό λαμβάνονται 60-80 φύλλα (με μίσχο),από το μέσο ετήσιων βλαστών μέσης ζωηρότητας. Για την κερασιά, η δειγματοληψία πραγματοποιείται στις αρχές Ιουλίου στις πεδινές περιοχές, μέσα Ιουλίου στις ημιορεινές και τέλη Ιουλίου στις ορεινές. Για το σκοπό αυτό λαμβάνονται 60-80 φύλλα (με μίσχο), από το μέσο ετήσιων βλαστών μέσης ζωηρότητας. Για την αχλαδιά, η δειγματοληψία πραγματοποιείται την περίοδο περί τα μέσα Ιουλίου στις πεδινές περιοχές και τέλη Ιουλίου στις ημιορεινές. Για το σκοπό αυτό λαμβάνονται 80-100 φύλλα (με μίσχο), από το μέσο ετήσιων βλαστών μέσης ζωηρότητας. Για τη δαμασκηνιά, η δειγματοληψία πραγματοποιείται την περίοδο περί τα μέσα Ιουλίου στις πεδινές περιοχές, τέλη Ιουλίου στις ημιορεινές και αρχές Αυγούστου στις ορεινές. Για το σκοπό αυτό λαμβάνονται 80-100 φύλλα (με μίσχο), από το μέσο ετησίων βλαστών μέσης ζωηρότητας. Για τη βερικοκιά, η δειγματοληψία πραγματοποιείται στις αρχές Ιουλίου στις πεδινές περιοχές και μέσα Ιουλίου στις ημιορεινές περιοχές. Για το σκοπό αυτό λαμβάνονται 60-80 φύλλα (με μίσχο), από το μέσο ετήσιων βλαστών μέσης ζωηρότητας. Για την ακτινιδιά, η δειγματοληψία πραγματοποιείται περί τα μέσα Αυγούστου. Για το σκοπό αυτό λαμβάνονται 60-80 φύλλα με μίσχο (τρίτο φύλλο μετά τον τελευταίο καρπό στην κληματίδα).

ΑΝΑΛΥΣΗ ΤΟΥ ΕΔΑΦΟΥΣ

Σε μια γεωργική εκμετάλλευση, ο σπουδαιότερος συντελεστής παραγωγής είναι το έδαφος. Είναι πολύ σημαντικό να γνωρίζουμε αν το έδαφος είναι γόνιμο και παραγωγικό. Αυτό επιτυγχάνεται με την ανάλυση ενός αντιπροσωπευτικού δείγματος εδάφους από τον οπωρώνα.

Σκοπός της ανάλυσης του εδάφους είναι:

• Η εκτίμηση με ακρίβεια του βαθμού επάρκειας των ανόργανων θρεπτικών στοιχείων του εδάφους

• Η εκτίμηση των λιπαντικών αναγκών της καλλιέργειας

• Η σαφής διατύπωση των αποτελεσμάτων ώστε να είναι εφικτή η οικονομική αξιολόγηση των παρεχόμενων συστάσεων λίπανσης.

Δειγματοληψία εδάφους

Πορεία εργασίας

Πορεία εργασίας

Πριν από τη δειγματοληψία η επιφάνεια του εδάφους στα σημεία δειγματοληψίας καθαρίζεται από τα χόρτα και από τις πέτρες. Ανάλογα με το μέγεθος του αγρού γίνεται η ακόλουθη εργασία. Αρχικά διαιρούμε τον οπωρώνα σε ομοιόμορφα τεμάχια με βάση το ανάγλυφο του εδάφους, τις διαφορές στο χρώμα του εδάφους,από πλευράς καλλιεργητικής φροντίδας ή τις αμειψισπορές που έχει δεχθεί κλπ. Στη συνέχεια ορίζουμε πόσα δείγματα θα πάρουμε και από ποια σημεία ανάλογα με το μέγεθος του οπωρώνα, το σχήμα του αγροτεμαχίου και το βάθος δειγματοληψίας. Ανάλογα με το σχήμα και το μέγεθος των τεμαχίων, 1 έως 2 επιμέρους σημεία δειγματοληψίας ανά στρέμμα είναι ικανοποιητικά, εφόσον η έκταση είναι επίπεδη και ομοιόμορφη μέχρι το βάθος της δειγματοληψίας.Τα δείγματα που λαμβάνουμε με το δειγματολήπτη (εικόνα 4) από πολλά σημεία και είναι του ίδιου βάθους ή της ίδιας ομοιογένειας ανακατεύονται καλά και δημιουργούν ένα σύνθετο δείγμα ώστε τελικά να προκύψε ιένα δείγμα προς ανάλυση γύρω στο 1 με 1,5 κιλό ανά 10 στρέμματα.

Τι πρέπει να προσεχθεί

Τα σημεία της δειγματοληψίας θα πρέπει να είναι μακριά από σπίτια, δρόμους, εργοστάσια και απ’ οπουδήποτε έχει επέμβει ο άνθρωπος. Ακόμη δεν πρέπει να γίνονται δειγματοληψίες στα σύνορα του χωραφιού και σε χαρακτηριστικά σημεία όπως π.χ. σαμάρια, θέσεις που νεροκρατούν και γενικά εκεί που νομίζουμε ότι δεν θα πάρουμε αξιόπιστα αποτελέσματα.Πρέπει να γνωρίζουμε το ιστορικό του χωραφιού π.χ. περιπτώσεις που έχει γίνει επιχωμάτωση, λάκκοι που μπαζώθηκαν, παλαιοί δρόμοι, κοίτες ρυακιών που καλύφθηκαν με φερτά υλικά κ.α.

Σχεδιάγραμμα δειγματοληψίας εδάφους

Συνήθως υπάρχουν δύο τρόποι πορείας και λήψης δειγμάτων από ένα ομοιογενές αγροτεμάχιο. Κατά τον πρώτο, μπορούμε να κινηθούμε σε τεθλασμένη γραμμή μέχρι να καλυφθεί όλη η επιφάνεια του χωραφιού, ενώ κατά το δεύτερο η κίνηση γίνεται σε σχήμα Χ με ένα κεντρικό σημείο και τέσσερα περιφερειακά (παρακάτω Εικόνα). Φυσικά έχουν αποκλειστεί εκ των προτέρων οι ακατάλληλες θέσεις για δειγματοληψία, όπως αυτές αναφέρθηκαν παραπάνω. Η ανάμιξη αυτών των υποδειγμάτων θα δώσει το σύνθετο δείγμα για ανάλυση

Για την ταυτοποίηση του δείγματος αναγράφονται σε ετικέτα τα στοιχεία προέλευσής του όπως: ονοματεπώνυμο παραγωγού, Δήμος, Δημ. Διαμέρισμα, τοποθεσία, αριθμός αγροτεμαχίου, ποικιλία, υποκείμενο και ηλικία των δένδρων.

Βάθος δειγματοληψίας

Για τις δενδρώδεις καλλιέργειες πραγματοποιείται η λήψη δύο δειγμάτων σε βάθη 0-30 και 30-60 cm. Όταν πρόκειται για εγκατάσταση δενδροκαλλιέργειας συνιστάται η λήψη δείγματος και από βάθος 60-90 cm. Σε καμία περίπτωση δεν πρέπει να γίνεται ανάμειξη δειγμάτων προερχόμενων από διαφορετικά βάθη.

Χρόνος δειγματοληψίας

Η δειγματοληψία θα πρέπει να γίνεται νωρίς, πριν από την εγκατάσταση της καλλιέργειας. Σχετικά με την εποχή παραλαβής των δειγμάτων, ιδανική για τα δέντρα θεωρείται η περίοδος από τις αρχές φθινοπώρου έως το τέλος Φεβρουαρίου. Συχνότητα δειγματοληψιών: κάθε 3-4 χρόνια.

Εγχειρίδιο Λίπανσης Φυλλοβόλων Οπωροφόρων Δένδρων / ΓΕΝΙΚΗ ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ ΑΓΡΟΤΙΚΗΣ ΕΡΕΥΝΑΣ ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΓΕΝΕΤΙΚΗΣ ΒΕΛΤΙΩΣΗΣ & ΦΥΤΟΓΕΝΕΤΙΚΩΝ ΠΟΡΩΝ ΤΜΗΜΑ ΦΥΛΛΟΒΟΛΩΝ ΟΠΩΡΟΦΟΡΩΝ ΔΕΝΔΡΩΝ ΝΑΟΥΣΑΣ 2015.