Μέλι είναι η φυσική γλυκιά ουσία που παράγουν οι μέλισσες του είδους Apis mellifera από το νέκταρ των φυτών ή από εκκρίσεις ζώντων μερών φυτών ή εκκρίματα εντόμων που βρίσκονται πάνω στα ζώντα μέρη των φυτών, τα οποία οι μέλισσες συλλέγουν, τα μετατρέπουν αναμειγνύοντας με ειδικές ύλες του σώματός τους, τα αποθέτουν, τα αφυδατώνουν, τα εναποθηκεύουν και τέλος τα φυλάσσουν στις κηρήθρες της κυψέλης, προκειμένου να ωριμάσουν.

Το μέλι είναι ένα από τα πιο σύνθετα φυσικά τρόφιμα, που δεν δέχεται καμία επεξεργασία. Αποτελείται από νερό, φυσικά σάκχαρα, πρωτεΐνες, μέταλλα & ιχνοστοιχεία, ένζυμα, καροτενοειδή, βιταμίνες και αρωματικές ουσίες. Είναι πλούσιο σε φλαβονοειδή και φαινολικά οξέα που εμφανίζουν ένα ευρύ φάσμα βιολογικών επιδράσεων και τα οποία δρουν επίσης ως φυσικά αντιοξειδωτικά.

Η παραγωγή του

Το θεμελιώδης υλικό του μελιού είναι το νέκταρ και το μελίτωμα. Το ανθόμελο παράγεται εξολοκλήρου από το νέκταρ ενώ το πευκόμελο και γενικά τα σκουρόχρωμα μέλια από το μελίτωμα. Το νέκταρ το συλλέγουν οι μέλισσες από τα άνθη, ενώ το μελίτωμα προέρχεται από τα παράσιτα των φυτών. Τα παράσιτα απορροφούν το χυμό, ο οποίος περνά από το πεπτικό τους σύστημα και σχηματίζεται το μελίτωμα, το οποίο χρησιμοποιούν για τις ανάγκες τους. Αυτό που περισσεύει βγαίνει με μορφή σταγονιδίων, που οι μέλισσες απομυζούν από το σώμα των παρασίτων ή από τα φύλλα των φυτών όπου πέφτει το μελίτωμα. Οι συλλέκτριες προσθέτουν στο νέκταρ και στο μελίτωμα σάλιο, όπου αυτό με τη σειρά του διασπά τη σακχαρόζη σε γλυκόζη και φρουκτόζη. Στη συνέχεια αποθηκεύεται στις κηρήθρες, για να θρέψουν την κυψέλη κατά την διάρκεια του χειμώνα. Με το πέρασμα του χρόνου στη κηρήθρα το νερό εξατμίζεται μέσω του σταθερού αερισμού από τα φτερά των μελισσών. Επίσης η πυκνότητα του υγρού αυξάνει σε σάκχαρα ώσπου να φτάσει στο 70%-80%. Το προκύπτον κολλώδες, με μεγάλο ιξώδες υγρό είναι το γνωστό σε όλους μας μέλι. Οι μέλισσες το προστατεύουν με ένα κάλυμμα από κερί.

Συγκριση ζάχαρης & μέλι

Η ζάχαρη (σακχαρόζη) είναι κάτι το εντελώς αφύσικο για τον οργανισμό μας, δεν αποθηκεύεται, αφομοιώνεται δύσκολα και είναι παράγοντας με δυσάρεστα αποτελέσματα όπως οξύτητα στο αίμα, διαταραχές επιπέδου του σακχαρου στο αίμα, εγκεφαλική νωθρότητα μετά από ένα χρονικό διάστημα, μεγάλη πτώση του ανοσοποιητικού (ανοσοκαταστολη), άνοδο σωματικού πάχους, καούρες, δυσπεψία, τοξίνωση και εξασθένιση ολοκλήρου του πεπτικού συστήματος. Μεγάλες καθημερινές δόσεις ζάχαρης μπορούν να αρρωστήσουν σύντομα έναν οργανισμό και να καταστρέψουν το παγκρεας. Το μέλι, εκτός των ευεργετημάτων του, κάνει το ακριβώς αντίθετο από αυτά που δημιουργεί η ζάχαρη, με την εξαίρεση ότι δημιουργεί και αυτό μια μικρή οξύτητα στο αίμα.

ΑΛΛΑ ΠΡΟΙΟΝΤΑ ΜΕΛΙΣΣΟΚΟΜΟΥ ΚΑΙ ΘΕΡΑΠΕΥΤΙΚΕΣ ΙΔΙΟΤΗΤΕΣ

Βασιλικός πολτός: Είναι πηγή βιταμινών, ενζύμων και μιας ομάδας συστατικών που μέχρι σήμερα έχουν μείνει απροσδιόριστα. Η περιεκτικότητα του βασιλικού πολτού σε όλα αυτά τα θρεπτικά στοιχεία τον καθιστά μια τροφή με πλήθος ευεργετικών ιδιοτήτων.

Κερί: Έχει επουλωτικές και αντιφλεγμονώδεις ιδιότητες και γι’ αυτό είναι ιδανικό για να καταπραΰνει τραυματισμούς ή ερεθισμούς του στόματος. Το κερί χρησιμοποιείται για την κατασκευή κεριών, περιέχεται σε φαρμακευτικά προϊόντα. Το κερί είναι ένα μείγμα λιπαρών ουσιών. Εκτός από τις λιπώδεις ουσίες , το κερί των μελισσών περιέχει οργανικά οξέα και αλκοόλ που περιέχουν μεγάλο αριθμό ατόμων άνθρακα. Το κερί των μελισσών λιώνει γύρω στους 63 βαθμούς Κελσίου .Ο μελισσοκόμος μπορεί να δώσει το κερί του σε ένα βιομήχανο ο όποιος το καθαρίζει και το μετασχηματίζει σε φύλλα τεχνητής κηρήθρας. Η εξαγωγή του κεριού γίνεται με τον ακόλουθο τρόπο: όταν το ζεστό νερό παρασύρει όλο το κερί που μπορεί να τραβήξει, τα απορρίμματα του λέβητα χάνονται μέσα σε ειδικούς σάκους. Έπειτα, τοποθετείται στην πρέσα και βρέχεται με πολύ ζεστό νερό. Βγάζοντας το από την πρέσα, το λιωμένο κερί μαζεύεται πάνω από το νερό.

Πρόπολη: Η ρητίνη είναι η πρώτη ύλη που παίρνει η μέλισσα από τη φύση, για να φτιάξει την πρόπολη. Με την πρόπολη οι μέλισσες κλείνουν τρύπες στην κυψέλη προκειμένου να προστατευτεί η εσωτερική θερμοκρασία και για να μην μπαίνουν ανεπιθύμητοι επισκέπτες, θα καλύψουν και θα τα λειάνουν για να μην τραυματίζονται τα φτερά τους. Επίσης αν στην κυψέλη εισχωρήσει κάποιος μεγαλόσωμος παρείσακτος (πχ. ποντικός) που δεν μπορούν να τον σύρουν έξω, τον βαλσαμώνουν με την πρόπολη, για να προστατευτεί η υγεία των μελισσών. Με τον τρόπο αυτό επιτυγχάνεται η αποστείρωση της κυψέλης και η προστασία της από τις αρρώστιες.

Γύρη: Η γύρη έχει φυσική προέλευση και βρίσκεται στα άνθη των φυτών. Αποτελεί το αρσενικό στοιχείο του άνθους και είναι το μέσον με το οποίο το αρσενικό γενετικό υλικό των φυτών μεταφέρεται από αρσενικά (στήμονες) στα θηλυκά (ύπερος) πολλαπλασιαστικά όργανα των φυτών για να γίνει η γονιμοποίηση και να δέσει ο καρπός. Η γύρη βρίσκεται στους ανθήρες στην άκρη των στημόνων, υπό μορφή σκόνης, σε διάφορα χρώματα και σχήματα ανάλογα με το είδος του φυτού. Είναι μια λεπτή σκόνη, μια ατέλειωτη ποσότητα μικρών κόκκων με παράξενα καλλιτεχνικά σχήματα που πολλές φορές μοιάζουν με σεληνιακό τοπίο. Μερικές φορές όμως ανάλογα από τα φυτά απ όπου προέρχεται, είναι γλυκιά. Οι μέλισσες συλλέγουν τη γύρη από τα άνθη για να την μεταφέρουν στην φωλιά τους και να την χρησιμοποιήσουν ως βασικό είδος τροφής. Επίσης, η γύρη θεωρείται αναγκαία για την λειτουργία του οργανισμού τους.

Νέκταρ: Το νέκταρ είναι ένα ζαχαρούχο υγρό που εκκρίνουν τα άνθη στο βάθος του κάλυκα τις περισσότερες φορές, με τη λειτουργία ειδικών αδένων που λέγονται νεκταρογόνοι αδένες. Οι μέλισσες το γλείφουν με τη γλώσσα τους, το μαζεύουν μέσα στον πρόλοβο τους, το μεταφέρουν μέσα στην κυψέλη, όπου άλλες μέλισσες το παραλαμβάνουν από το στόμα τους και το αποθηκεύουν μέσα στις κηρήθρες, εκεί το νέκταρ με τη ζέστη που επικρατεί μέσα στην κυψέλη και με το φτερούγισμα των μελισσών που δημιουργεί ρεύμα αέρα από μέσα προς τα έξω, χάνει την περιττή υγρασία του, η οποία από 90 βαθμούς κατεβαίνει στους 16-17 βαθμούς. Με τα ένζυμα που πήρε από το στομάχι των μελισσών, μεταβάλλεται σε μέλι, το οποίο οι μέλισσες στραγγίζουν με ένα λεπτό στρώμα από κερί για να διατηρηθεί σε απεριόριστο χρόνο.

ΚΥΚΛΟΣ ΑΝΑΠΑΡΑΓΩΓΗΣ ΤΗΣ ΜΕΛΙΣΣΑΣ ΚΑΙ ΠΩΣ ΠΡΟΚΥΠΤΕΙ Η ΒΑΣΙΛΙΣΣΑ

Η μέλισσα για να ολοκληρώσει την ανάπτυξη της διέρχεται από τρία στάδια: Το αυγό, την προνύμφη και τη νύμφη. Όλα τα αυγά προέρχονται από τη βασίλισσα, είναι μεγάλα, μακρόστενα και έχουν χαρακτηριστική θέση στο κελί. Τα αυγά της τρίτης ημέρας είναι έτοιμα για την εκκόλαψη της προνύμφης. Οι αναπτυσσόμενες προνύμφες τρέφονται από τις εργάτριες με βασιλικό πολτό γύρη και μέλι μέχρι που θα σφραγιστούν τα κελιά. Αφού σφραγιστούν στο στάδιο της νύμφης η κάθε μέλισσα θέλει διαφορετικό χρόνο ανάπτυξης.

ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΑ ΜΕΛΙΟΥ ΑΠΟ ΤΗΝ ΜΕΛΙΣΣΑ

Οι μέλισσες πετάνε από λουλούδι σε λουλούδι και συλλέγουν γύρη και νέκταρ. Όταν μαζέψουν αρκετό και το φορτίο τους γίνει βαρύ επιστρέφουν στην κυψέλη, αποθηκεύουν την προμήθεια στα κελιά και μετά επαναλαμβάνουν την διαδικασία. Στην συνέχεια άλλες μέλισσες δημιουργούν με τα φτερά τους ένα ρεύμα αέρα ώστε να εξατμιστεί το μεγαλύτερο μέρος του νερού από το νέκταρ και το μέλι να γίνει συμπυκνωμένο. Τέλος οι μέλισσες σφραγίζουν τα κελιά με ένα λεπτό στρώμα κεριού.

ΤΟ ΔΗΛΗΤΗΡΙΟ ΤΗΣ ΜΕΛΙΣΣΑΣ

Μεταξύ των πολλών ειδών εντόμων την ικανότητα της υπεράσπισης τους με κεντρί και έγχυση δηλητηρίου είναι και η μέλισσα. Το δηλητήριο χρησιμοποιείται για την υπεράσπιση του ατόμου, ή για την θανάτωση θηραμάτων. Μία μέλισσα μπορεί να μεταφέρει με το κεντρί της από 0,15 εώς 0,3 mg του δηλητηρίου. Η μέση θανατηφόρα δόση για έναν ενήλικα είναι 2,8 mg ανα κιλό, δηλαδή για ένα άτομο 60 κιλά έχει 50% να επιζήσει αν του εγχυθεί συνολικά 186 mg. 

Τρύγος

Ο τρύγος και το ξεμέλισμα είναι ιδιαίτερες δουλειές για τον μελισσοκόμο. Ο τρύγος συνίσταται στην απομάκρυνση του μελιού από τα πλαίσια. Οι δουλειές αυτές έχουν και κάποιους κανόνες. Το μελίσσι που πρόκειται να τρυγηθεί καπνίζεται στην είσοδο. Μόλις ανοιχτεί το μελίσσι θα ραντιστεί με νερό χρησιμοποιώντας την μελισσοκομική βούρτσα. Το κάπνισμα γιατί η χρήση του καπνού κατά τον τρύγο αφήνει υπολείμματα καύσιμης ύλης, ενώ το νερό βαραίνει τις μέλισσες και δεν τις αφήνει να επιτεθούν ή να βγουν προς τα πάνω. Το νερό ρίχνει την θερμοκρασία της κυψέλης και επίσης καθυστερεί το μήνυμα της επίθεσης. Ο τρύγος γίνεται σε πλαίσια που έχουν πάνω από 50% μέλι. Τέλος όταν αφαιρεθούν τα 3-4 πλαίσια θα πρέπει να αντικατασταθούν με άδεια που θα τοποθετηθούν στη μέση. Γιατί οι μέλισσες δουλεύουν σε ομοκέντρους κύκλους (από το κέντρο στην περιφέρεια).

Ξεμέλισμα

Ο χώρος όπου ο μελισσοκόμος αφαιρει το μέλι από τις κηρήθρες πρέπει να είναι ξεχωριστός αποκλειστικά μόνο για το μέλι. Πρέπει να είναι καθαρός και να διαθέτει νερό και καλή αποχέτευση, ώστε να καθαρίζεται εύκολα. Το μέλι απορρόφα εύκολα οσμές και υγρασία, ενώ επιβάλλεται να είναι καθαρό από ξένα σώματα και σκουπίδια που υποβιβάζουν την ποιότητα του. Η φάση ηρεμίας του μελιού είναι πολύ σημαντική για την ποιότητα του. Το μέλι κατά την εξαγωγή του ενσωματώνει πολύ αέρα στην μάζα του. Όταν τοποθετηθεί στο δοχείο “ηρεμίας” οι φυσαλίδες αυτές του αέρα, θα αρχίσουν να ανεβαίνουν προς τα πάνω, συμπαρασύροντας σκουπίδια, φτερά και πόδια μελισσών, κομματάκια κεριού, συμπλοκή μορίων σακχάρων και γύρης, τα όποια θα σχηματίσουν την επιφάνεια του μελιού το λεγόμενο “αφρό”. Με αυτόν τον τρόπο το μέλι θα γίνει πιο διαυγές, πιο καθαρό και πιο ρευστό.

Ποιοτικά χαρακτηριστικά του μελιού

1) Απουσία αντιβιοτικών ή φυτοφαρμάκων.

2) Απαλλαγμένο από ανόργανες ή ξένες ύλες, π.χ. ευρώτες (μούχλα), έντομα, κόκκους άμμου.

3) το μέλι δεν πρέπει: να παρουσιάζει ξένη γεύση ή οσμή, να έχει τεχνητά τροποποιημένη οξύτητα καθώς και να μην έχει παρουσιαστεί το στάδιο της ζύμωσης.

4) Να είναι καλά συντηρημένο σε επιλεγμένα και πιστοποιημένα δοχεία.

5) Να διεξάγονται έλεγχοι ώστε να υποδεικνύει τις προδιαγραφές του.

6) Να συσκευάζεται σε εργαστήριο που τηρεί τα συστήματα ασφάλειας, υγιεινής και ποιότητας (ISO, HACCP).

7) Η χρήση ετικέτας είναι απαραίτητη ώστε να λαμβάνει ο καταναλωτής την ταυτότητα του προϊόντος.

Η σύσταση του μελιού

Οι παράγοντες που επηρεάζουν την σύσταση είναι τα είδη φυτών απ' όπου συλλέγουν οι μέλισσες το νέκταρ και το μελίτωμα, η φύση του εδάφους, η ράτσα μελισσών ,η φυσική κατάσταση του μελισσιού, η εποχή, οι περιβαλλοντικές συνθήκες και οι συνθήκες κατεργασίας. Τα κύρια διατροφικά συστατικά είναι οι υδατάνθρακες (απλά σάκχαρα: φρουκτόζη και γλυκόζη). Εκτός από νερό, το μέλι περιέχει μικρές ποσότητες πρωτεϊνών, βιταμινών, μετάλλων, ιχνοστοιχείων, ενζύμων και πολυφαινολών, συμπεριλαμβανομένων των φλαβονοειδών από τη γύρη, τα οποία μπορούν να βοηθήσουν στην ταυτοποίηση της πηγής του μελιού.

Κρυστάλλωση του μελιού

Η κρυστάλλωση γνωστή και ως ζαχάρωμα είναι μια φυσική, βιολογική ιδιότητα του φυσικού ακατέργαστου μελιού και δεν αλλάζει τη θρεπτική του αξία. Η κρυστάλλωση παρατηρείται κυρίως στο ανθόμελο. Οι βασικοί παράγοντες που συμβάλλουν στην κρυστάλλωση του, είναι η ποσότητα της γλυκόζης και του νερού που περιέχει. Μέλι με υψηλή περιεκτικότητα σε γλυκόζη κρυσταλλώνει πολύ γρήγορα (1-2 μήνες) π.χ. μέλι ρεικιού ενώ μέλι με χαμηλότερη περιεκτικότητα σε γλυκόζη κρυσταλλώνει αργότερα ή καθόλου, π.χ. μέλι πεύκου. Συνεπώς ένα κρυσταλλωμένο μέλι δεν είναι χαλασμένο ούτε νοθευμένο. Μπορεί να καταναλωθεί σε αυτή την κατάσταση διαφορετικά ρευστοποιείται σε μπεν – μαρί χωρίς να χάσει την αξία του.

Νοθεία μελιού

Μια από τις συνηθέστερες μορφές νοθείας επιτυγχάνεται με σιρόπι ζάχαρης. Είναι εύκολο να ανιχνευτεί με απλή ανάλυση των σακχάρων του μελιού. Μια άλλη μέθοδος νοθείας που χρησιμοποιούνταν τα προηγούμενα χρόνια αποτελούσε η νοθεία με ιμβερτοποιημένη ζάχαρη ή ιμβερτοποιημένο άμυλο. Άλλου είδους νοθείες αποτελούν η νοθεία με ενζυματικά ιμβερτοποιημένο αμυλοσιρόπιο (ισογλυκόζη), με υψηλή περιεκτικότητα σε φρουκτόζη (HFCS), το οποίο πωλείται σαν υποκατάστατο μελιού αλλά και η νοθεία με ιμβερτοποιημένο αμυλοσιρόπιο (ισογλυκόζη), με θειικό οξύ που περιέχει διοξείδιο του θείου.

Αντιμικροβιακή δραστηριότητα μελιού

Το μέλι χαρακτηρίζεται από υψηλή αντιμικροβιακή δράση καθώς πολλά από τα συστατικά του διαθέτουν αντιμικροβιακές ιδιότητες. Μερικοί από τους πιο κύριους αντιμικροβιακούς παράγοντες στο μέλι, αποτελούν το χαμηλό pH του, η υψηλή συγκέντρωση σακχάρου, το υπεροξείδιο του υδρογόνου, η μεθυλολυοξάλη και το αντιμικροβιακό πεπτίδιο ντεφενσίνη-1. Ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζει το υπεροξείδιο του υδρογόνου, το οποίο παράγεται από την οξειδάση της γλυκόζης που προέρχεται από τις μέλισσες και προστατεύει το μέλι ωρίμανσης από την ανάπτυξη παθογόνων οργανισμών. Ωστόσο, μπορεί να περιέχει κάποιου είδους φλεγμονώδεις ιδιότητες που μπορεί να προκαλέσουν ζημιά στους ιστούς, λόγω της παρουσίας ελεύθερων ριζών του οξυγόνου.

Θεραπευτικές ιδιότητες μελιού

Το μέλι αποτελεί προϊόν με φαρμακευτική και αντιμικροβιακή δράση, δίχως να παρουσιάζει παρενέργειες, σε αντίθεση με άλλου είδους φαρμακευτικές ουσίες. Έχει παρατηρηθεί ότι αν χρησιμοποιηθεί σε πληγές επιταχύνει την επούλωσή τους. Επίσης έχει αναφερθεί ότι επιταχύνει την επιθηλίωση της πληγής.

Τα είδη του ελληνικού μελιού

Οι κυριότερες κατηγορίες μέλιτος

Ανάλογα με την προέλευση:

Μέλι από νέκταρ

Είναι το μέλι που παράγεται κυρίως από νέκταρ ανθέων.

Μέλι από μελιτώματα

Είναι το μέλι που παράγεται κυρίως από εκκρίσεις που προέρχονται από ζωντανά μέρη των φυτών ή που βρίσκονται πάνω σε αυτά. Το χρώμα του ποικίλει από ανοικτό ή καστανό πρασινωπό, μέχρι σχεδόν μαύρη απόχρωση.

Ανάλογα με τον τρόπο παραλαβής:

Μέλι σε κηρήθρες

Είναι το μέλι που αποταμιεύεται από τις μέλισσες μέσα σε σφραγισμένα κελιά κηρήθρων που έχουν κατασκευαστεί πρόσφατα από τις ίδιες και δεν περιέχουν γόνο (αυγά). Το μέλι αυτό προσφέρεται σε κηρήθρες ολόκληρες.

Μέλι με κομμάτια από κηρήθρες

Είναι το μέλι που περιέχει ένα ή περισσότερα κομμάτια κηρήθρων.

Μέλι στραγγισμένο

Είναι το μέλι που παραλαμβάνεται με απλή στράγγιση των κηρήθρων, που προηγουμένως έχουν απολεπιστεί (με μαχαίρι απολέπισης) και δεν περιέχουν γόνο,

Μέλι φυγοκεντρισμένο

Είναι το μέλι που παραλαμβάνεται με φυγοκέντριση των κηρήθρων που προηγουμένως έχουν απολεπιστεί και δεν περιέχουν γόνο.

Μέλι πίεσης

Είναι το μέλι που παραλαμβάνεται με πίεση (σε πρέσα) των κηρήθρων που δεν περιέχουν γόνο, χωρίς θέρμανση ή με ήπια θέρμανση.

Το μεγαλύτερο ποσοστό της συνολικής ελληνικής παραγωγής μελιού προέρχεται από φυτά του δάσους. Στην κορυφή βρίσκεται το μέλι από πεύκο (55-60%), ενώ αμέσως επόμενο είναι το μέλι ελάτης. Μια σχετικά μικρή παραγωγή μελιού είναι από άνθη φυτών που βρίσκονται στο δάσος, όπως είναι της ερείκης, καστανιάς, θυμαριού κ.ά. Το παραγόμενο μέλι με βάση την προέλευσή του, διακρίνεται σε δύο μεγάλες κατηγορίες: α) το ανθόμελο (θυμαριού, πορτοκαλιάς, βαμβακιού, ηλίανθου, ερείκης, κ.ά.). β) το μέλι από μελιτώματα. Στην κατηγορία αυτή ανήκει το μέλι του πεύκου, της ελάτης και άλλων δασικών φυτών.

Μέλι Πεύκου

Το 65% περίπου της συνολικής παραγωγής μελιού στην Ελλάδα είναι πευκόμελο. Ένα τεράστιο θετικό χαρακτηριστικό αυτού του μελιού είναι ότι στον τόπο και στην χρονική περίοδο που παράγεται δεν χρησιμοποιείται ράντισμα ή ψέκασμα με φυτοπροστατευτικές ουσίες. Αυτό το καθιστά περιζήτητο, όχι μόνο σαν αμιγές μέλι αλλά και σαν μέλι “υποδομής” στις διάφορες αναμίξεις (χαρμάνια) που γίνονται στις άλλες κατηγορίες μελιού. Η κρυστάλλωση του πευκόμελου γίνεται με αρκετά βραδύ ρυθμό λόγω της χαμηλής περιεκτικότητας του σε γλυκόζη. Το πευκόμελο θεωρείται μέλι υψηλής θρεπτικής αξίας. Λόγω της χαμηλής περιεκτικότητάς του σε σάκχαρα είναι κατάλληλο για διαβητικούς και έχει λιγότερες θερμίδες σε σύγκριση με το ανθόμελο.

Μέλι Ελάτης

Καλύπτει περίπου το 5-7% της ετήσιας παραγωγής στη χώρα μας. Λόγω του χαμηλού ποσοστού γλυκόζης δεν κρυσταλλώνει, γεγονός που το κάνει περιζήτητο για ανάμιξη σε εμπορικούς τύπους. Περιέχει πληθώρα ιχνοστοιχείων (κάλιο, μαγνήσιο, φώσφορο, σίδηρο κλπ.), καθώς και βιταμίνες σε μικρές ποσότητες.

Ανθόμελο

Το μέλι των εσπεριδοειδών σε συνδυασμό με το μέλι των άλλων οπωροφόρων αποτελεί το 25% της ελληνικής παραγωγής. Η κρυστάλλωση του πραγματοποιείται πολύ γρήγορα γι’ αυτό καλό είναι να καταναλώνεται σε σύντομο χρονικό διάστημα. Ακόμη, το ανθόμελο έχει την υψηλότερη περιεκτικότητα ψευδαργύρου συγκριτικά με τα υπόλοιπα μέλια.

Μέλι από Θυμάρι

Αποτελεί ένα μικρό ποσοστό της ελληνικής παραγωγής, της τάξης του 10%. Κρυσταλλώνει σε διάστημα 6 μέχρι 18 μήνες ανάλογα με τον αμιγή του χαρακτήρα. Είναι πλούσιο σε μέταλλα και ιχνοστοιχεία. Είναι τονωτικό, έχει αντισηπτικές ιδιότητες, αυξάνει την ενεργητικότητα και τις φυσικές δυνάμεις του ανθρώπου. Συνίσταται για την πρόληψη – αντιμετώπιση λοιμωδών, πεπτικών και αναπνευστικών παθήσεων.

Μέλι Καστανιάς

Σύμφωνα με την οδηγία της Ε.Ε. το μέλι καστανιάς, τοποθετείται στην κατηγορία του ανθόμελου με χαρακτηριστικά μελιτώματος (κατ’ εξαίρεση). Για τον λόγο αυτό, θα πρέπει να αναγράφεται στην ετικέτα συσκευασίας του η βοτανική προέλευση, είτε αυτό διατίθεται αμιγές είτε σε ανάμιξη. Κρυσταλλώνει πολύ αργά. Το μέλι καστανιάς επιταχύνει την κυκλοφορία του αίματος και δρα ως στυπτικό σε μερικές περιπτώσεις δυσεντερίας. Είναι πλούσιο σε αμινοξέα και ιχνοστοιχεία.

Μέλι από Ρείκι (ρεικόμελο)

Το συγκεκριμένο είδος μελιού στην Ελλάδα προέρχεται από τέσσερα είδη φυτών, για αυτό και έχει διαφορετικές ιδιότητες ανάλογα με την προέλευση του. Σε έρευνα του 2012 βρέθηκε ότι το μέλι από το φυτό ρείκι είχε την μεγαλύτερη περιεκτικότητα σε φαινόλες, άρα έχει ισχυρή αντιοξειδωτική δράση. Το ρεικόμελο έχει τη μοναδική ιδιότητα να ρίχνει τη χοληστερίνη, είναι πραγματικό φάρμακο για παιδιά που πάσχουν από αδενοπάθεια και αναιμία, ενώ η γύρη θεραπεύει ασφαλώς την προστατίτιδα των ηλικιωμένων. Οι μεγάλες δόσεις θέλουν προσοχή καθώς είναι ελαφρύ υπνωτικό και κατασταλτικό του νευρικού συστήματος.

Μέλι Βαμβακιού

Το βαμβακόμελο είναι μία από τις αμιγείς κατηγορίες μελιού που παράγει η Ελλάδα σε μεγάλες ποσότητες. Τα τελευταία χρόνια η παραγωγή του περιορίστηκε σημαντικά λόγω των μεγάλων απωλειών που προκαλούνται στις μέλισσες από τα φυτοφάρμακα, καθώς επίσης και από τις μικρές αποδόσεις νέκταρος των νέων καλλιεργούμενων αυτογόνιμων ποικιλιών βαμβακιού. Η κρυστάλλωση του πραγματοποιείται γρήγορα, όπως και στο μέλι ηλίανθου σε 1 με 2 μήνες. Επίσης παρατηρείται και αλλαγή χρώματος λόγω αυτού. Μπορεί να χρησιμοποιηθεί και σαν συστατικό σε καλλυντικές κρέμες.

Μολυσματικοί παράγοντες μελιού

Παρόλο που το μέλι χαρακτηρίζεται ως ένα μικροβιακά ασφαλές τρόφιμο, πολλές φορές ενδέχεται να έχει μολυνθεί είτε από περιβαλλοντικούς παράγοντες, μέσω του αέρα, του νερού, του εδάφους και των φυτών, τα οποία μεταφέρουν οι μέλισσες στην κυψέλη τους. Ενδέχεται να έχει μολυνθεί και από μελισσοκομικούς χειρισμούς. α) Περιβαλλοντικοί παράγοντες: • Βαρέα μέταλλα (μόλυβδος, κάδμιο) • Γενετικά τροποποιημένοι μικροοργανισμοί • Ραδιενεργά ισότοπα • Παθογενή βακτήρια • Φυτοφάρμακα β) Μελισσοκομικοί παράγοντες: • Ακαρεοκτόνα (ενώσεις παρόμοιες με το οργανικό οξύ και ενώσεις από αιθέρια έλαια) • Παραδιχλωροβενζόλιο (χρησιμοποιείται για τον έλεγχο χημικών απωθητικών) • Αντιβιοτικά.

ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΑΝΙΧΝΕΥΣΗ ΑΝΤΙΒΙΟΤΙΚΩΝ ΣΤΟ ΜΕΛΙ ΜΕ ΤΗ ΜΕΘΟΔΟ ELISA

Εισηγήτριες: ΑΝΝΑ ΛΑΜΠΙΡΗ ΧΡΥΣΟΥΛΑ ΜΑΝΤΖΑΝΑ

Επιβλέπουσα καθηγήτρια: ΔΗΜΗΤΡΑ ΧΟΥΧΟΥΛΑ

ΑΘΗΝΑ 2021

Αλέξανδρος Σ. Αλεξάκης / Το μέλι