Στα τέλη του φθινοπώρου, η θερμοκρασία έχει αρχίσει να πέφτει και η φύση σιγά-σιγά ετοιμάζεται να κοιμηθεί. Τα ετήσια φυτά έχουν ολοκληρώσει το βιολογικό τους κύκλο, ενώ τα φυλλοβόλα συνεχίζουν να ρίχνουν τα φύλλα τους και προετοιμάζονται να πέσουν σε λήθαργο για τον χειμώνα. 

Ωστόσο ο χειμώνας δεν σημαίνει πως σταματάει και η ανάπτυξη για όλα τα φυτά. Αντιθέτως μάλιστα, κάποια είδη όπως είναι τα εσπεριδοειδή δεν ρίχνουν τα φύλλα τους κατά τη χειμερινή περίοδο (είναι αείφυλλα) και μπορούν να αναπτυχθούν εξαιρετικά αν προφυλαχθούν από το κρύο. Για τον λόγο αυτό οι νοικοκυρές στα σπίτια καλύπτουν τις λεμονιές, τις πορτοκαλιές ή τις μανταρινιές με κάποιο πλαστικό κάλυμμα ή αν είναι φυτεμένες σε γλάστρες τις μεταφέρουν σε προφυλαγμένες θέσεις, ώστε να τις προστατέψουν από το δυνατό κρύο. Την εποχή αυτή, μάλιστα, συγκομίζονται και οι καρποί των ανωτέρω: τα λεμόνια μαζεύονται όταν πάρουν κιτρινωπή όψη, ενώ τα πορτοκάλια και τα μανταρίνια όταν ο φλοιός τους αποκτήσει πορτοκαλί χρώμα.

Ωστόσο, εκείνο που δεν γνωρίζουν πολλοί είναι πως, η εποχή που διανύουμε είναι ιδανική για να συγκομίσουμε τους σπόρους από τους καρπούς των εσπεριδοειδών (τα κουκούτσια), να τους σπείρουμε και να μεγαλώσουμε τα δικά μας δενδρύλλια τα οποία θα διακοσμήσουν τη βεράντα ή τον κήπο μας το επόμενο καλοκαίρι. Η σπορά των εσπεριδοειδών όμως έχει ορισμένα μυστικά. Απαιτούνται ορισμένα ‘έξυπνα κόλπα’, τα οποία αν τα εφαρμόσουμε τότε θα φυτρώσουν όλοι οι σπόροι που έχουμε σπείρει και θα πάρουμε σίγουρα φυτά.

Φρέσκος Σπόρος: Προσπαθούμε να χρησιμοποιήσουμε σπόρους από φρέσκους καρπούς και όχι από παλιούς. Είναι πολύ σημαντικό οι καρποί να είναι φρέσκοι, ώστε και οι σπόροι μέσα να είναι και αυτοί φρέσκοι και συνεπώς εύρωστοι και ζωντανοί. Επομένως, το ιδανικό θα είναι να μαζέψουμε καρπούς κατευθείαν από τα δέντρα, όμως επειδή αυτό είναι δύσκολο, μπορούν να χρησιμοποιηθούν και καρποί από τα super market ή το μανάβικο. Όμως είναι αμφίβολη η φύτρωσή των σπόρων αυτών, καθώς υπάρχει πάντα η περίπτωση οι καρποί να μην είναι φρέσκοι ή/και έχουν συντηρηθεί για πολλούς μήνες.

Υγιείς Καρποί: Οι καρποί από τους οποίους θα πάρουμε τους σπόρους θα πρέπει να είναι απαλλαγμένοι από ασθένειες και έντομα, να μην είναι σάπιοι ή παραμορφωμένοι. Θα πρέπει να είναι υγιείς, ώστε και οι σπόροι που έχουν μέσα τους να είναι επίσης σε καλή κατάσταση.

Ώριμοι Καρποί: Οι καρποί θα πρέπει να είναι ώριμοι και όχι άγουροι ή πράσινοι. Αν ο καρπός δεν είναι ώριμος, τότε είναι πολύ πιθανό και ο σπόρος να μην έχει αναπτυχθεί πλήρως και συνεπώς να μην φυτρώνει όταν τον σπείρουμε.

Ενυδατωμένοι Σπόροι: Είναι πολύ σημαντικό οι σπόροι να μην ξεραθούν ούτε στιγμή, αλλά αντιθέτως να παραμείνουν συνεχώς υγροί και ενυδατωμένοι. Οι σπόροι των εσπεριδοειδών διαφέρουν από τους άλλους σπόρους και είναι έτοιμοι να φυτρώσουν αμέσως μόλις βρεθούν σε ιδανικές συνθήκες. Για τον λόγο αυτό, κάθε σπόρος αφότου βγει από τον καρπό θα πρέπει να συντηρηθεί μέσα σε λίγο νερό.

Αφαίρεση Περιβλήματος: Οι σπόροι των εσπεριδοειδών καλύπτονται από δύο περιβλήματα-στρώματα προστασίας τους. Το εξωτερικό περίβλημα προστατεύει τον σπόρο από τυχόν τραυματισμούς, ενώ το εσωτερικό εμπεριέχει το φυτικό έμβρυο. Αν αυτές οι δύο αυτές στρώσεις απομακρυνθούν, τότε οι σπόροι θα φυτρώσουν σίγουρα και πιο γρήγορα. Ειδικότερα, με μια χαρτοπετσέτα μπορούμε να πιάσουμε το σπόρο (ώστε να μην γλιστράει) και με μια καρφίτσα μπορούμε να απομακρύνουμε το εξωτερικό περίβλημα. Από μέσα θα δούμε έναν σπόρο καφετί χρώματος, ο οποίος είναι πολύ μαλακός και ιδιαιτέρως ευαίσθητος. Με μεγάλη προσοχή θα πρέπει να αφαιρέσουμε και το καφέ στρώμα ώστε να αποκαλυφθεί από μέσα ο τρυφερός λευκός σπόρος. Η όλη διαδικασία χρειάζεται αρκετή υπομονή και πολύ προσπάθεια ώστε να μην σπάσουν δύο κοτυληδόνες (κοτυληδόνες ονομάζονται οι δύο άσπρες πλάκες που θα αποκαλυφθούν μόλις απομακρύνουμε και το δεύτερο στρώμα) και αυτό γιατί σε περίπτωση που σπάσουν, τότε θα είναι πολύ δύσκολο έως και αδύνατο το να φυτρώσει ο σπόρος μας.

Φύτρωση: Ο τρυφερός σπόρος θα πρέπει να μεταφερθεί γρήγορα σε ένα πιατάκι ή κουπάκι το οποίο έχει επάνω του μια υγρή χαρτοπετσέτα ή λίγο βρεγμένο βαμβάκι και να παραμείνει εκεί για μερικές ημέρες. Είναι πολύ σημαντικό το πιατάκι να είναι σε σημείο που το χτυπάει το φως του ήλιου. Επίσης, θα πρέπει η χαρτοπετσέτα ή το βαμβάκι να διατηρείται συνεχώς υγρή (μπορούμε να ρίχνουμε μερικές σταγόνες νερό κάθε ημέρα) καθώς επίσης να είναι και σε σημείο αρκετά ζεστό (περίπου 20-25^οC) αλλά σε καμία περίπτωση δίπλα ή επάνω σε καλοριφέρ / θερμάστρα. Σε λίγες ημέρες ο σπόρος θα αρχίσει να πρασινίζει και αργότερα θα εμφανιστεί και η ρίζα του. Στη συνέχεια θα ξεδιπλωθούν οι κοτυληδόνες και θα εμφανιστεί και το μικρό σπορόφυτο ανάμεσά τους. Σε όλο αυτό το διάστημα εμείς δεν θα πρέπει να μετακινούμε ή να γυρίζουμε το πιατάκι, ενώ θα πρέπει να διατηρούμε συνεχώς υγρή τη χαρτοπετσέτα/βαμβάκι.

Μεταφορά: Μόλις η ρίζα φτάσει να έχει ένα μήκος περίπου 2-3 εκατοστά μπορούμε να μεταφέρουμε το σπορόφυτο σε κάποιο μικρό γλαστράκι με χώμα, όπου και θα φροντίσουμε να καλύψουμε μόνο τη ρίζα, ενώ όλο το υπόλοιπο θα είναι στην επιφάνεια. Για να πετύχουμε σίγουρα τη μεταφύτευση μπορούμε να καλύψουμε το γλαστράκι με λίγη μεμβράνη μαγειρικής, ώστε να έχει πολύ υγρασία και ύστερα από 3-4 εβδομάδες να την απομακρύνουμε. Αφότου αφαιρέσουμε τη μεμβράνη, το σπορόφυτο θα αρχίσει να μεγαλώνει και να ψηλώνει.

Μεταφύτευση: Σε όλη τη διάρκεια του χειμώνα εμείς θα πρέπει να συνεχίσουμε να το ποτίζουμε και να το φροντίζουμε αλλά δεν θα πρέπει να το μετακινούμε από τη θέση που το έχουμε βάλει, ούτε θα πρέπει να το μεταφυτεύσουμε καθώς είναι ακόμα πολύ μικρό. Όταν έρθει το καλοκαίρι (Ιούνιος) μπορούμε να το μεταφυτεύσουμε σε μία γλάστρα ή στον κήπο μας. Το χώμα που θα χρησιμοποιήσουμε θα πρέπει να είναι καλής ποιότητας, ενώ η άρδευση θα πρέπει να γίνεται με φειδώ. Τέλος, επειδή τα εσπεριδοειδή έχουν μια περίοδο νεανικότητας, κατά τα πρώτα χρόνια θα δούμε το φυτό μας να σχηματίζει έντονη βλάστηση και να μεγαλώνει γοργά. Ωστόσο δεν θα σχηματίζει καρπούς, καθώς δεν θα είναι ώριμο. Μετά από κάποια χρόνια θα δούμε να εμφανίζονται τα πρώτα άνθη και να σχηματίζεται καρπός.

Καλή επιτυχία!

Αναδημοσίευση από το περιοδικό "Αγροτικά Νέα" της Κύπρου