Τι είναι το αποτύπωμα άνθρακα;
Το αποτύπωμα άνθρακα είναι ένας τρόπος μέτρησης της συνολικής ποσότητας εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα που προκαλείται άμεσα και έμμεσα από μια δραστηριότητα ή συσσωρεύεται κατά τη διάρκεια παραγωγής ενός προϊόντος.
Αυτό περιλαμβάνει τις δραστηριότητες πληθυσμών, εταιρειών, οργανισμών, διαδικασιών, βιομηχανικών κλάδων κ.λπ. Συνολικά, πρέπει να λαμβάνονται υπόψη όλες οι άμεσες (εσωτερικές) και οι έμμεσες (εκτός του τόπου παραγωγής) εκπομπές.
Ο κόσμος σήμερα αντιμετωπίζει διάφορες περιβαλλοντικές προκλήσεις, συμπεριλαμβανομένης της προστασίας των φυσικών πόρων από την υπερεκμετάλλευση και τη ρύπανση που δημιουργείται από βιομηχανίες μεγάλης κλίμακας. Οι προκλήσεις αυτές έχουν γίνει ακόμη πιο έντονες στο πλαίσιο της αύξησης του παγκόσμιου πληθυσμού, ιδίως στις λιγότερο ανεπτυγμένες χώρες. Εξετάζονται διάφορες δραστηριότητες όπως η γεωργία και η δασοκομία και προσδιορίζονται και οι πηγές αλλά και οι αποδέκτες των αερίων του θερμοκηπίου. Οι αλυσίδες παραγωγής τροφίμων συμβάλλουν σημαντικά στις διεθνείς εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου, φτάνοντας το 25%, όπως αναφέρουν οι Poore & Nemecek (2018).
Αποτύπωμα άνθρακα των ζωικών προϊόντων
Η αξιολόγηση του κύκλου ζωής είναι μία από τις πιο δημοφιλείς και ευρέως χρησιμοποιούμενες μεθόδους για τον προσδιορισμό του αποτυπώματος άνθρακα. Ο σωστός προσδιορισμός της λειτουργικής μονάδας ως αντικείμενο μελέτης αποτελεί κρίσιμο βήμα για τη διεξαγωγή μιας σωστής ανάλυσης κύκλου ζωής. Τα γαλακτοκομικά προϊόντα (κυρίως το γάλα) είναι τα πιο μελετημένα προϊόντα όσον αφορά το αποτύπωμα άνθρακα που αφήνουν. Η παρατήρηση αυτή έγινε με την ανάλυση διαφόρων άρθρων και επιστημονικών μελετών που αποσκοπούσαν στον προσδιορισμό του αποτυπώματος άνθρακα των ζωικών προϊόντων.
Αποτύπωμα άνθρακα των προϊόντων φυτικής παραγωγής
Με βάση την ανάγνωση και την ανάλυση διαφόρων άρθρων και επιστημονικών μελετών για τον προσδιορισμό του αποτυπώματος άνθρακα των φυτικών προϊόντων, διαπιστώθηκε η μεγάλη τους ποικιλομορφία. Τα φυτικά έλαια (ιδίως το ελαιόλαδο και το φοινικέλαιο) και οι φυτικές καλλιέργειες είναι οι κύριες καλλιέργειες που εξετάζονται για τον υπολογισμό του ανθρακικού αποτυπώματος. Η χρήση της επιφάνειας ή/και του βάρους ως λειτουργικής μονάδας διαφέρει από περίπτωση σε περίπτωση. Συχνά, η χρήση του βάρους (kg ή τόνος) και η χρήση του συνδυασμού βάρους-επιφάνειας (kg ανά εκτάριο ή τόνος ανά εκτάριο) είναι οι πιο συχνά χρησιμοποιούμενες προσεγγίσεις.
Όσον αφορά τις παραμέτρους παραγωγής που επηρεάζουν το ανθρακικό αποτύπωμα των φυτικών προϊόντων, οι αναλύσεις συσχέτισης έδειξαν ότι η λίπανση (ιδίως το άζωτο) και η κατανάλωση ηλεκτρικής ενέργειας είναι τα δύο κρίσιμα σημεία. Η αύξηση των εκπομπών από αυτές τις δύο δραστηριότητες συνεπάγεται σημαντική αύξηση του αποτυπώματος άνθρακα. Το ανθρακικό αποτύπωμα των προϊόντων φυτικής προέλευσης υπολογίζεται σε δύο φάσεις: τη γεωργική φάση και τη βιομηχανική φάση. Η ανάλυσή μας δείχνει ότι το μέσο αποτύπωμα CO2 της βιομηχανικής φάσης (65,24 ± 70,93 kg ισοδύναμου CO2/λειτουργική μονάδα) είναι υψηλότερο από εκείνο της γεωργικής φάσης (19,99 ± 18,79 kg ισοδύναμου CO2/λειτουργική μονάδα).
Συμπέρασμα
Οι χωρες με ισχυρη βιομηχανία εχουν δεσμευθεί στη συμφωνία του Παρισιού να αλλάξουν ριζικά τις παραγωγικές δραστηριότητές τους. Κατά τον προσδιορισμό του ανθρακικού αποτυπώματος, είναι σκόπιμο να περιλαμβάνονται όσο το δυνατόν περισσότερες πηγές εκπομπών. Εάν πρόκειται για αγροτοβιομηχανικό προϊόν (π.χ. παστεριωμένο γάλα, φυτικά έλαια, κ.α...), θα πρέπει να πραγματοποιηθεί ο προσδιορισμός του αποτυπώματος CO2 του γεωργικού μέρους και του αποτυπώματος CO2 του βιομηχανικού μέρους.
Βιβλιογραφία
Brunori, A. M. E., Sdringola, P., Dini, F., Ilarioni, L., Nasini, L., Regni, L., Proietti, P., Proietti, S., Vitone, A., & Pelleri, F. (2017). Carbon balance and Life Cycle Assessment in an oak plantation for mined area reclamation. Journal of Cleaner Production, 144, 69–78. https://doi.org/10.1016/j.jclepro.2016.12.116
Čuček, L., Klemeš, J. J., & Kravanja, Z. (2012). A review of footprint analysis tools for monitoring impacts on sustainability. Journal of Cleaner Production, 34, 9–20. https://doi.org/10.1016/j.jclepro.2012.02.036
Poore, J., & Nemecek, T. (2018). Reducing food’s environmental impacts through producers and consumers. Science, 360(6392), 987–992. https://doi.org/10.1126/science.aaq0216
Proietti, S., Sdringola, P., Desideri, U., Zepparelli, F., Brunori, A., Ilarioni, L., Nasini, L., Regni, L., & Proietti, P. (2014). Carbon footprint of an olive tree grove. Applied Energy, 127, 115–124. https://doi.org/10.1016/j.apenergy.2014.04.019
WikiFarmer
