Καρπόκαψα ή σκουλήκι των μήλων (Cydia pomonella L., Lepidoptera: Tortricidae).

Ξενιστές: η καρπόκαψα αποτελεί το σοβαρότερο εχθρό της μηλιάς στη χώρα μας. Προσβάλλει πάρα πολλά είδη δένδρων με κύριους ξενιστές τη μηλιά, την αχλαδιά, την κυδωνιά και την καρυδιά.

Βιολογία-Ζημιές: ολοκληρώνει συνήθως 2-3 γενιές το έτος. Διαχειμάζει ως αναπτυγμένη προνύμφη σε βομβύκιο προφυλαγμένο στο έδαφος ή στο δένδρο. Τα ενήλικα εμφανίζονται Απρίλιο-Μάϊο. Η πρώτη γενεά ωοτοκεί κυρίως στα φύλλα. Η προνύμφη του εντόμου εισέρχεται στον καρπό και τρέφεται αρχικά με τους τρυφερούς σπόρους και στη συνέχεια με τη σάρκα του καρπού. Έχει τη συνήθεια να απομακρύνει τα κοκκώδη αποχωρήματά της από τη στοά της. Οι προσβεβλημένοι καρποί ωριμάζουν πρόωρα και πέφτουν στο έδαφος ή είναι ακατάλληλοι για εμπορία.

Καταπολέμηση: έχει μεγάλη σημασία η έγκαιρη διαπίστωση του χρόνου εμφάνισης των πρώτων ακμαίων κάθε γενεάς, ώστε να γίνονται έγκαιροι ψεκασμοί εναντίον των αυγών και των νεαρών προνυμφών, πριν εισχωρήσουν στον καρπό. Σε αυτή την κατεύθυνση συμβάλλουν και τα δελτία των Γεωργικών Προειδοποιήσεων.

Παρακολούθηση πληθυσμού: Η παρακολούθηση του εντόμου γίνεται με τη χρήση κολλητικών παγίδων τύπου Δέλτα, στις οποίες τοποθετείται κάψουλα συνθετικής σεξουαλικής φερομόνης. Οι παγίδες αυτές συλλαμβάνουν μόνο ενήλικα αρσενικά έντομα. Τοποθετούνται τουλάχιστον 2 παγίδες σε κάθε οπωρώνα, μία στο κέντρο και μία στην περιφέρεια του οπωρώνα, παράλληλα με τη διεύθυνση του ανέμου, στο πάνω μέρος της κόμης των δένδρων. Η τοποθέτηση των παγίδων γίνεται νωρίς την άνοιξη (1/4) ή στο στάδιο της ρόδινης κορυφή ή όταν συμπληρωθούν 100 ημεροβαθμοί από την 1η Μαρτίου. Η μέθοδος του «αθροίσματος θερμοκρασιών» (‘ημεροβαθμοί’) είναι μία ακόμη μέθοδος για να προσδιορίσουμε το χρόνο εξόδου των ενηλίκων 1ης γενιάς και του χρόνου εκκόλαψης των προνυμφών της 1ης γενιάς, λαμβάνοντας υπόψη τις επικρατούσες θερμοκρασίες και τη θερμοκρασία-ουδός για το κάθε στάδιο του εντόμου. Τα αυγά στα φύλλα είναι αρχικά διαφανή, αργότερα χρωματίζονται εκρού, ενώ 2-3 ημέρες πριν την εκκόλαψη εμφανίζεται ένας κόκκινος δακτύλιος και αμέσως πριν εκκολαφθούν είναι ορατό το μαύρο κεφάλι της προνύμφης (το στάδιο αυτό αποτελεί σημείο κλειδί για τον προσδιορισμό του άριστου χρόνου επέμβασης). Το καρπίδιο είναι ευαίσθητο στην προσβολή της καρπόκαψας όταν φθάσει σε διάμετρο τα 2 εκατοστά και αρχίζει να χάνει το χνούδι του. Ακολουθεί ένα χρονικό διάστημα 3 ημερών μέχρι να προσβάλουν οι προνύμφες της 1ης γενιάς τον καρπό. Το χρονικό αυτό διάστημα είναι το πιο ευαίσθητο στάδιο του εντόμου, γι’ αυτό και ο υπολογισμός του κατάλληλου χρόνου επέμβασης αποτελεί βασικό στόχο μιας αποτελεσματικής καταπολέμησης.

Καλλιεργητικά μέτρα: • Σωστό αραίωμα καρπών. • Απομάκρυνση και καταστροφή καρπών που μένουν στον οπωρώνα μετά τη συγκομιδή είτε πάνω στα δένδρα είτε στο έδαφος. • Τοποθέτηση λωρίδων κυματοειδούς χαρτιού γύρω από ορισμένους κορμούς δένδρων, όπου οι προνύμφες καταφεύγουν για να νυμφωθούν, και καταστροφή τους στη συνέχεια.

Χημικά σκευάσματα: • Εφαρμογή εντομοκτόνων με ωοκτόνο δράση (32,2 ημεροβαθμοί από την αύξηση των συλλήψεων των αρσενικών ή διαπίστωση αυγών) • Εφαρμογή εντομοκτόνων με προνυμφοκτόνο δράση (87,8 ημεροβαθμοί από την αύξηση των συλλήψεων των αρσενικών ή διαπίστωση μαύρης κεφαλής στα αυγά ή διαπίστωση προνυμφών 1ου σταδίου). • Στη 2η και 3η γενιά πρέπει να δοθεί προσοχή κατά την επιλογή των φυτοπροστατευτικών προϊόντων, προκειμένου να αποφευχθεί ο κίνδυνος ανάπτυξης ανθεκτικότητας όχι μόνο της καρπόκαψας αλλά και των υπολοίπων εχθρών. Συνιστάται εναλλαγές σκευασμάτων. • Ενδεικτικά εντομοκτόνα που μπορούν να χρησιμοποιηθούν (δραστική ουσία, αριθμός εφαρμογών ανά καλλιεργητική περίοδο/ τελευταία επέμβαση πριν τη συγκομιδή). Βιολογική καταπολέμηση: Εφαρμογή εντομοκτόνων που περιέχουν ενεργούς μικροοργανισμούς του ιού του τύπου των κοκκιώσεων που ανήκει στο γένος Granulovirus (Cydia pomonella granulosis virus, GpGV). Είναι υδατικά εναιωρήματα και εφαρμόζονται με ψεκασμούς στο στάδιο της εκκόλαψης των αυγών.

Μέθοδος παρεμπόδισης συνεύρεσης των δύο φύλων (mating disruption): Η μέθοδος βασίζεται στην τοποθέτηση εξατμιστήρων φερομόνης φύλου αμέσως με την έναρξη των συλλήψεων των αρσενικών στις παγίδες. Συγκεκριμένα, διαχέεται στον οπωρώνα τεχνητή φερομόνη φύλου της καρπόκαψας, η οποία επικαλύπτει τη φυσική φερομόνη των θηλυκών ατόμων και προσελκύει τα αρσενικά άτομα με συνέπεια να μην μπορούν να εντοπίσουν τα θηλυκά για να ζευγαρώσουν. Συνεπώς, παρεμποδίζεται η σύζευξη των ακμαίων της καρπόκαψας, μειώνονται οι ωοτοκίες και οι προνύμφες κάθε γενιάς που προσβάλλουν τους καρπούς. Το πλεονέκτημα αυτής της μεθόδου είναι ότι δεν υπάρχει ένδειξη ανθεκτικότητας και ότι δεν προκαλεί περιβαλλοντικές επιπτώσεις. Στην αγορά διατίθενται για το σκοπό αυτό εγκεκριμένοι διαχυτήρες με φερομόνη καρπόκαψας για χρήση σε καλλιέργειες μηλιάς.

ΔΡ. ΧΡΥΣΟΒΑΛΑΝΤΟΥ ΑΝΤΩΝΟΠΟΥΛΟΥ, ΔΡ. ΗΛΙΑΣ ΚΑΛΦΑΣ / ΠΡΑΚΤΙΚΕΣ ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΑΣ ΚΑΡΠΟΦΟΡΩΝ ΔΕΝΤΡΩΝ

ΑΜΕΡΙΚΑΝΙΚΗ ΓΕΩΡΓΙΚΗ ΣΧΟΛΗ