Η Ποϊνσέτια (Euphirbia pulcherrima), γνωστή επίσης και ως ‘Αλεξανδρινό’ ή ‘Αστέρι της Βηθλεέμ’, κάνει την εμφάνισή της στα ανθοπωλεία κατά τους μήνες Νοέμβριο – Δεκέμβριο. Συνήθως την προσφέρουμε σε κάποια επίσκεψη πριν από τις γιορτές των Χριστουγέννων, ενώ στις ΗΠΑ η 12^η Δεκεμβρίου καθιερώθηκε ως η Ημέρα της Ποϊνσέτιας (Poinsettia Day). 

Σε κάθε γλάστρα μεγαλώνουν 1-5 φυτά, ενώ προκαλούν μεγάλη εντύπωση τα χρωματιστά φύλλα που έχει στην κορυφή της, τα οποία αναπτύσσονται σε διάταξη ρόδακα και σχηματίζουν ένα αστέρι. Συνήθως είναι έντονου κόκκινου χρώματος και κάνουν μια πολύ όμορφη αντίθεση με τα υπόλοιπα σκούρα πράσινα φύλλα που φέρει, καθώς δένουν αρμονικά με τη διακόσμηση της εποχής, ενώ η συνολική της όψη παραπέμπει σε χριστουγεννιάτικο δέντρο. Ωστόσο, υπάρχει πληθώρα αποχρώσεων και έτσι μπορεί κανείς να τη συναντήσει και σε άλλα χρώματα, όπως λευκό, κρεμ, ροζ, πορτοκαλί κτλ. Aνάλογα με την προέλευσή της, διακρίνεται σε διάφορες κατηγορίες: πχ στην Ecke, που καλλιεργείται ως μονοστέλεχη και δεν κορυφολογείται, στις κατηγορίες Mikkelsen, Rochford, Hegg που καλλιεργούνται ως πολυστέλεχες και απαιτούν ειδικό κορυφολόγημα κτλ.

Κατάγεται από τη Λατινική Αμερική, όπου και τη χρησιμοποιούσαν πριν την αποίκηση οι ντόπιοι για να βάφουν τα ρούχα τους από τα άνθη της, ενώ ο γαλακτώδης χυμός της χρησιμοποιούνταν ως αντιπυρετικό. Η τοπική παράδοση λέει πως o τελευταίος βασιλιάς των Αζτέκων, ο Μοντεζούμα, ήθελε να του φέρνουν μέσα στο κρύο ανθισμένες Ποϊνσέτιες, ενώ σύμφωνα με έναν θρύλο τα βράκτια κόκκινα φύλλα της Ποϊνσέτιας βάφτηκαν από το αίμα μιας τοπικής θεάς που ράγισε η καρδιά της από αγάπη. Ένα παραμύθι κάνει λόγο για δύο φτωχά αδέρφια που ήθελαν να προσκυνήσουν τη φάτνη του Χριστού και δεν είχαν χρήματα για να του πάρουν κάποιο δώρο. Μάζεψαν λοιπόν μερικά αγριολούλουδα για να προσφέρουν, αλλά την τελευταία στιγμή τα αγριολούλουδα μεταμορφώθηκαν σε Ποϊνσέτιες. Αυτές είναι μόνο ορισμένες από τις ιστορίες που συνοδεύουν την Ποϊνσέτια και ουσιαστικά αντικατοπτρίζουν την εκτίμηση και τη διαχρονική αγάπη των ανθρώπων για το λουλούδι αυτό. Η Ποϊνσέτια ανακαλύφθηκε περίπου πριν από 200 χρόνια από τον πρώτο πρέσβη των ΗΠΑ στο Μεξικό, τον Ιατρό και Βοτανολόγο Joel Roberts Poinsett, το κοινό όνομα του οποίου και φέρει. Ο πρέσβης Poinsett βρήκε το φυτό να φυτρώνει κατά μήκος των δρόμων του Μεξικού και εντυπωσιασμένος από την ανακάλυψή του, το 1828 έστειλε μερικά μοσχεύματα στην πατρίδα του. Το νέο είδος, εξαιτίας της ασυνήθιστης όψης του διαδόθηκε πολύ γρήγορα και έτσι σύντομα έγινε το αγαπημένο λουλούδι των αμερικάνων για τα Χριστούγεννα. Μέχρι και σήμερα αποτελεί μια ιδιαιτέρως προσοδοφόρα ανθοκομική εκμετάλλευση, ενώ τόσο για τις ΗΠΑ όσο και παγκοσμίως, ο Αγροτικός Οίκος Ecke φαίνεται να κρατάει τα πρωτεία στην καλλιέργεια της Ποϊνσέτιας.

Η Ποϊνσέτια πολλαπλασιάζεται αποκλειστικά με φυλλοφόρα μοσχεύματα, τα οποία λαμβάνονται Αύγουστο – Σεπτέμβριο από μητρικά φυτά που δεν έχουν διαφοροποιήσει άνθη. Τα μοσχεύματα ριζοβολούν σχετικά εύκολα σε λιγότερο από ένα μήνα, μέσα σε σκιασμένα ριζωτήρια και σε υψηλή σχετική υγρασία. Προαιρετικά χρησιμοποιούνται φυτικοί ρυθμιστές, ώστε να επιτυγχάνεται πλούσια και μεγάλη ρίζα. Το υπόστρωμα ριζοβολίας που χρησιμοποιείται είναι συνήθως κάποιο πορώδες καλά αεριζόμενο μείγμα περλίτη, ποταμίσιας άμμου, βερμικουλίτη και τύρφης. Το συνηθέστερο πρόβλημα που συναντάται κατά τη ριζοβολία είναι το σάπισμα του μοσχεύματος, γι’ αυτό χρησιμοποιούνται ταυτόχρονα και διάφορα μυκητοκτόνα σκευάσματα, κυρίως χαλκούχα ή διασυστηματικά. Το υπόστρωμα ανάπτυξης απαιτείται να έχει ένα σχετικά αλκαλικό pH περίπου 6.0 – 6.5 και οπωσδήποτε θα πρέπει να στραγγίζει πολύ καλά ώστε να μην κατακρατείται νερό στη βάση και τη ρίζα του φυτού και το σαπίσει.

Στη Λατινική Αμερική η Ποϊνσέτια είναι πολυετής θάμνος, ο οποίος μπορεί να γίνει ψηλό δέντρο με αρκετά μέτρα ύψος, αλλά γενικά καλλιεργείται ως καλλωπιστική πόα για γλάστρα. Επειδή μάλιστα σχηματίζει αραιό φύλλωμα, τα φυτά ψεκάζονται με διάφορους επιβραδυντήρες, ούτως ώστε να επιτευχθεί συμπαγής βλαστοκόμη. Η Ποϊνσέτια είναι βραχυήμερο φυτό, δηλαδή σχηματίζει άνθη όταν μικραίνει η διάρκεια της ημέρας. Στην περίπτωσή της απαιτείται η ημέρα να είναι μικρότερη από 12 ώρες περίπου και για τον λόγο αυτό ανθίζει το φθινόπωρο. Ωστόσο δεν θα πρέπει να δημιουργείται σύγχυση μεταξύ διάρκειας ημέρας και έντασης φωτός, καθώς το φυτό απαιτεί πολύ φως για να αναπτυχθεί άριστα και μόνο κατά τη ριζοβολία των μοσχευμάτων πραγματοποιείται σκίαση. Στην κορυφή της σχηματίζονται ορισμένα πολύ μικρά κίτρινα λουλούδια τα οποία δεν έχουν κάποια ιδιαίτερη καλλωπιστική αξία. Αυτά τα μικρά κίτρινα άνθη περιβάλλονται από τα εντυπωσιακά πολύχρωμα βράκτια φύλλα και πολλοί μάλιστα, θεωρούν λανθασμένα πως τα πολύχρωμα φύλλα είναι τα άνθη της. Τα χρωματιστά βράκτια φύλλα που συναντώνται στην κορυφή του φυτού προκύπτουν εξαιτίας των χαμηλών θερμοκρασιών του φθινοπώρου, από το μεταχρωματισμό των ήδη προϋπάρχοντων πράσινων φύλλων. Έτσι, τα φυτά καλλιεργούνται το διάστημα αυτό σε χαμηλές νυχτερινές θερμοκρασίες, ενώ παράλληλα επιτυγχάνεται οικονομία στη θέρμανση του χώρου. Η χαμηλή θερμοκρασία όμως, επηρεάζει και την διαφοροποίηση των ανθέων, η οποία γίνεται ευκολότερα μεταξύ 14 – 18 ^οC. Ωστόσο, επειδή η Ποϊνσέτια είναι υποτροπικό είδος, δεν μπορεί να αντέξει σε πολύ χαμηλές νυχτερινές θερμοκρασίες και για το λόγο αυτό συνήθως διατηρείται σε προφυλαγμένους χώρους καθόλη τη διάρκεια του χειμώνα. Σε περιοχές όμως που ο χειμώνας είναι ήπιος, τότε τα πηγαίνει εξαιρετικά καλά και μπορεί να μεταφυτευτεί απευθείας σε καλά στραγγιζόμενο έδαφος, χωρίς να εμφανίσει ιδιαίτερα προβλήματα. Έτσι, κυρίως στην παραθαλάσσια ζώνη της Κύπρου, αλλά και στη Νότια Ελλάδα, συναντάται σε αυλές σπιτιών ως φυτό εξωτερικών χώρων, το οποίο μάλιστα αποκτά όψη μεγάλου θάμνου.

Η Ποϊνσέτια δεν έχει ιδιαίτερες απαιτήσεις και μπορεί να διακοσμήσει πολύ όμορφα ένα χώρο καθόλη τη διάρκεια του έτους. Ωστόσο, πολύ εύκολα ρίχνει τα φύλλα της και πολλοί λόγοι μπορεί να το προκαλέσουν αυτό. Το φυτό θα ρίξει τα φύλλα του αν έχει τοποθετηθεί σε κάποιο σκιερό μέρος και δεν βρίσκεται δίπλα από κάποιο παράθυρο / πόρτα, ώστε να λούζεται από άπλετο φως. Επίσης, αν δεν ποτιστεί όταν πρέπει ή αν δεχθεί πολύ λίπασμα, τότε επίσης μπορεί να ρίξει τα φύλλα της και ενδέχεται και να ξεραθεί τελείως. Αλλά και το πολύ νερό μπορεί να οδηγήσει σε πτώση των φύλλων και τελικά να σαπίσει η ρίζα ή και ολόκληρο το φυτό. Ασφαλώς αν η Ποϊνσέτια είναι μέσα σε κάποιο κλειστό χώρο και τοποθετηθεί δίπλα / επάνω σε κάποιο καλοριφέρ, κάτω από εκεί που είναι το ρεύμα αέρα από κάποιο κλιματιστικό ή μπροστά από κάποια θερμάστρα – σόμπα – τζάκι, τότε είναι θέμα λίγων ημερών το πότε θα ρίξει τα φύλλα της και θα ξεραθεί. Επίσης, αν εκτεθεί ξαφνικά σε χαμηλές θερμοκρασίες ρίχνει τα φύλλα της και παγώνει πολύ εύκολα πχ αν από μέσα στο σπίτι/γραφείο τη βγάλουμε για λίγες ημέρες στο κρύο του χειμώνα. Τέλος, έντομα όπως οι αλευρώδεις και οι τετράνυχοι μπορούν να την προσβάλλουν, οπότε και συστήνεται ψεκασμός με κατάλληλα εντομοκτόνα, ενώ είναι συχνές και οι προσβολές από μύκητες που σαπίζουν τη ρίζα του, τη βάση του αλλά και ολόκληρο το φυτό. Συνεπώς, εκτός από ψεκασμούς και ριζοπότισμα με κατάλληλα μυκητοκτόνα, συστήνεται να γίνεται πρωτίστως λελογισμένο πότισμα.

Αναδημοσίευση από το περιοδικό "Αγροτικά Νέα" της Κύπρου