Η ασθένεια προκαλείται από το μύκητα Uncinula necator (Erysiphales, Erysiphaceae) με Ατελή μορφή Oidium tuckeri (Moniliales, Moniliaceae).

ΣΥΜΠΤΩΜΑΤΑ

Η ασθένεια προσβάλει όλα τα τρυφερά όργανα την Άνοιξη.

• Φύλλα: Η προσβολή στα φύλλα δεν είναι πάντα τυπική. Συνήθως τα πρώτα συμπτώματα εμφανίζονται στην κάτω επιφάνεια των φύλλων και αρχίζουν με χλωρωτικές κηλίδες, μικρής διαμέτρου, οι οποίες μοιάζουν με κηλίδες «ελαίου», καλυπτόμενες από υποτυπώδη, αραχνοειδή λευκή εξάνθηση (φαίνεται καθαρά αν κοιτάξουμε τα φύλλα στο φώς). Επίσης τα προσβλημένα φύλλα συστρέφονται προς τα μέσα και εμφανίζουν κυματοειδή παραμόρφωση. Η εξάνθηση του παθογόνου αναπτύσσεται γρήγορα, καλύπτει μεγάλο μέρος της φυλλικής επιφάνειας και μπορεί να εμφανισθεί και στις δύο πλευρές των φύλλων. Αρχές Φθινοπώρου σχηματίζονται μαύρα στίγματα που είναι τα κλειστοθήκια του παθογόνου.

• Βλαστοί: Στους πράσινους βλαστούς αρχικά εμφανίζονται μικρές, σκούρες κηλιδώσεις, οι οποίες αργότερα εξαπλώνονται, γίνονται επιμήκεις και καλύπτουν μεγάλη επιφάνεια του νεαρού βλαστού. Το Φθινόπωρο, στις ξυλοποιημένες πια κληματίδες, οι κηλίδες αυτές εξελίσσονται σε ερυθροκαστανές περιοχές με χαρακτηριστική ριζοειδή περιφέρεια.

• Σταφύλια: Το παθογόνο μπορεί να προσβάλλει και τα άνθη (ανθόρροια, ξήρανση), αλλά την σοβαρότερη ζημιά την προκαλεί στις ράγες από το στάδιο του δεσίματος μέχρι το γυάλισμα. Όταν οι ράγες είναι μικρές και μολυνθούν, συνήθως καλύπτονται από λευκή εξάνθηση, ξηραίνονται και πέφτουν. Εάν η προσβολή γίνει αργότερα, νεκρώνονται τα κύτταρα της επιδερμίδας στο σημείο προσβολής, με αποτέλεσμα το βαθύ σχίσιμο της ράγας. Όταν όμως γίνει μετά το γυάλισμα, έχουμε ποιοτική μείωση των ραγών γιατί δεν σχίζονται αλλά εμφανίζονται πάνω στην επιδερμίδα τους ριζοειδείς ή διχτυωτές, σκουρόχρωμες κηλιδώσεις.

ΒΙΟΛΟΓΙΚΟΣ ΚΥΚΛΟΣ – ΣΥΝΘΗΚΕΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ

Ο μύκητας αναπτύσσεται επιφυτικά και τρέφεται με μυζητήρες που στέλνει στα επιδερμικά κύτταρα του φυτού. Το μυκήλιο σχηματίζει κοντούς, απλούς κονιδιοφόρους τύπου Oidium, πάνω στους οποίους παράγονται μονοκύτταρα, βαρελοειδή, υαλώδη κονίδια σε αλυσίδες. Οι εγγενείς καρποφορίες του μύκητα, τα κλειστοθήκια, σχηματίζονται σπανίως, αργά το Φθινόπωρο, πάνω στις κληματίδες ή στα ξερά φύλλα. Τα κλειστοθήκια είναι σφαιρικά, καστανά ή μαύρα, με μεγάλα πολυκύτταρα εξαρτήματα που καταλήγουν σε έλικα και περιέχουν 4-6 ασκούς. Τα ασκοσπόρια που βρίσκονται μέσα στους ασκούς είναι μονοκύτταρα, ωοειδή ή ελλειψοειδή.

Το παθογόνο διαχειμάζει με την μορφή μυκηλίου στους κοιμώμενους οφθαλμούς ή με κλειστοθήκια στην επιφάνεια των φύλλων, βλαστών και βραχιόνων ή και με τους δύο τρόπους. Οι αρχικές μολύνσεις την Άνοιξη γίνονται είτε από τα κονίδια, τα οποία παράγονται στο μυκήλιο, που αναπτύσσεται μαζί με τη νέα βλάστηση στους προσβεβλημένους οφθαλμούς, είτε από τα ασκοσπόρια που βγαίνουν από τα κλειστοθήκια. Τα κονίδια και τα ασκοσπόρια μεταφέρονται με τον αέρα σε κοντινές αποστάσεις και όταν βρεθούν σε ευπαθείς ιστούς βλαστάνουν και προκαλούν τις μολύνσεις. Τα παραγόμενα μολύσματα (κονίδια) μεταφέρονται, βλαστάνουν και προκαλούν νέες μολύνσεις. Το παθογόνο έχει πολλές γενεές σε μία βλαστική περίοδο. Η βλάστηση των κονιδίων ευνοείται σε θερμοκρασίες 6-33^οC (ιδανική 25^οC) χωρίς να είναι απαράιτητη η ύπαρξη νερού στις φυτικές επιφάνειες. Σε ευνοϊκές συνθήκες, δηλαδή: 21-30^οC, υγρασία >40% και σκιά, μία γενιά ολοκληρώνεται σε 4-5 μόνο μέρες.

ΜΕΤΡΑ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗΣ

• Χημική αντιμετώπιση: Πραγματοποιείται με προληπτικές και θεραπευτικές επεμβάσεις. Το σπουδαιότερο μυκητοκτόνο για την καταπολέμηση του ωϊδίου παραμένει το θειάφι, εφόσον εφαρμόζεται πριν την εγκατάσταση του παθογόνου στο φυτό. Συνιστάται ένα βλαστοί έχουν αποκτήσει το τρίτο φύλλο, δεύτερο θειάφισμα όταν οι κατά την άνθηση και «ίσως» τρίτο μετά το δέσιμο των ραγών. Τα θειαφίσματα πρέπει να γίνονται σε θερμοκρασίες 20-30^οC (κάτω από 20^οC δεν δρα, ενώ πάνω από 30^οC προκαλεί τοξικότητα). Οι παραπάνω ψεκασμοί δεν επαρκούν συνήθως για την αντιμετώπιση της ασθένειας. Επομένως γίνονται συμπληρωματικοί ψεκασμοί είτε προστατευτικοί είτε θεραπευτικοί με οργανικά προστατευτικά μυκητοκτόνα ή οργανικά διασυστηματικά στα ακόλουθα στάδια βλάστησης της αμπέλου:
• Όταν οι βλαστοί αποκτήσουν το 3ο φύλλο και πριν την εμφάνιση των ανθέων.
• Κατά την άνθηση.
• Μετά την καρπόδεση.
• Κάθε 15-20 μέρες, ανάλογα με την προσβολή, μέχρι το γυάλισμα των ραγών. Φάρμακα που συνιστώνται είναι:
• Από οργανικά προστατευτικά: dinocap (επαφής και ακαρεοκτόνο με στιγμιαία δράση).
• Από διασυστηματικά: fenarimol, diniconazole, penconazole, myclobutanil, propiconazole (= παρεμποδιστές βιοσύνθεσης της εργοστερόλης). Επίσης cyprodinil, pyrimethanil (= ανιλινοπυριμιδίνες). Σημείωση: τα αμπέλια μόλις ανοίξουν, καλό είναι στους ψεκασμούς που γίνονται εναντίον της φόμωψης, όσο και στον πρώτο ψεκασμό εναντίον του περονόσπορου να χρησιμοποιούνται μυκητοκτόνα που δρουν δευτερογενώς και κατά του ωϊδίου (πχ folpet). Επίσης μπορεί να προστεθεί βρέξιμο θειάφι ή άλλο ωϊδιοκτόνο στον πρώτο ψεκασμό κατά του περονόσπορου. 
• Βιολογική αντιμετώπιση: Για τον βιολογικό έλεγχο της ασθένειας συνιστώνται με επιτυχία τα παρακάτω:
• Τα βιολογικά παρασκευάσματα: Serenade ( περιέχει το βακτήριο Bacillus subtilis) και Sonata (περιέχει το βακτήριο Bacillus pumilis).
• Σκευάσματα που διεγείρουν τους μηχανισμούς διασυστηματικής αντοχής των φυτών στην ασθένεια πχ:Messenger (περιέχει την πρωτεΐνη harpin που προέρχεται από βακτήρια).
• Το άκαρι Orthotydeus lambi, που τρέφεται από μύκητες και άλλους μικροοργανισμούς, περιορίζει σημαντικά το ωίδιο.

Για επιβεβαίωση των σκευασμάτων σε περίπτωση που κάποιο έχει χάσει έγκριση η παραπομπή είναι η εξής.

ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ ΦΥΤΟΠΑΘΟΛΟΓΙΑΣ - ΒΑΚΤΗΡΙΟΛΟΓΙΑΣ Χ. ΓΚΑΤΖΙΛΑΚΗΣ , Δ. ΓΟΥΤΟΣ